Wednesday, March 16, 2011

Aizawl -Tamdeang- Aizawl in 1981 December!!

Aizawl -Tamdeang- Aizawl in 1981 December!!1981 kum November tha bo kuan ni khat ka sangsia sepna khua Aizawl pan tai 10 khawng a khua la a hi Muallungthu khua, ka Inn saap na inn mai ka to laitak Mirozam Education Dept Jeep khat tawlnga a, Sang sit tuh po pai ahi tam maw ci ka del le Prof.Siamkima Khawlhring le a zi F.Rengchhawni le a tanu Zonthansangi te na hi a, Kei zong lungdam peuma a muak a ka nukset le mawtaw tung pan zong tuak ngawl lai in Pu Siamkima na tu nai US ah na U Vum Son kungpan bang thu na za ziam ci hong dong vetvot se lamdang ka sa mama hi.Kei zong tunai bangma za bua siing nge ,zak nei zaw ni ziam ci ka dok kik le za lalawm khi hi hiak en ka ve le hong ci a a Jeep back seat a to ka U Vum Son hong lak ciang koma Unau zong ki paupui thei pak ngawl liang thong sawn khu hi.

Prof.Siamkim a sia USA, Illinios State University pan lai ( literliture) lamsang tawh kisai MA nga khat hi a, tasia laitak Mizoram Education Dept ah Deputy Director a sep lai tak hi. Ama tungtawn ma in kei zong Mirozam, Falkawn High School ah sangsia seam thei ka hi hi.Prof Siamkima le ka U Vum Son se a meal uh ki mu ngei ngawl a hi hang thu le la tawh na ki zom mama uh hi.

Dam hi ziam bang vai cit eng ma ka ki dok zawk uh te Zo taangthu bu khat a vawt nop thu ma kikum pai in Kawlngam sung pai thei na ta ciang pai tuh daan ka kikum uh hi.Ka sang uh se December kipat khak tuh a hi man sangkha tuh ngak kawm in nipi khat sung Aizawl, Circuit House ah zin tung sak hi.

( A tatak se illegal a Mizoram hong pai a hi hang tua laitak Aizawl District Council se Pu Siamkima ih ngualtam mama C.Lathlamuana a hi huhau in officiallly in VIP treatment nga a hi hi.)

Aizawl a om sung in Kawlngam pan a pai lawm le ngual pawl khat tawh zong ki mu in tate tung tawn zong Kawl kumpi sang te nah hong phawk man hi.

Sang kikhak po Demcember Nipi masa bel sung ma in Aizawl pan ka Unau ma in Champhai( Tonsim) ah Inn sang cia tuh in Mizoram Transport Bus tawh ka cia to uh hi.A lamdang khat se tua Bus tung ah No Than Kap zong Aizawl ah College kaa Falam a cia tu sia tawh ka ton tha luilam a Falam dong ma ka tonsuak luilam uh hi.( No Than Kap se tua zawk Kum 10 te CNF te President suak hi. Tu( 2010) laleau te Sagiang Division pan Chin Affair Minister nga laleau hi.)

Champhai pan peangma tawh in Falam/Rih sang tawn tuh in ka pai uh a Rih Khuadar ah ni khat le zan khat Mawtaw ngak in ka taam uh hi.Ka taam uh sung zong Rih aom ngalkap te zong tawh ki mu in thuson ka hi uh hang hong tel ngawl bilbel a nuamtak ma Falam zan nai sawm khawng ka theng uh hi.

Falam se ka nolai uh a ka om na hi tanah bangma haksatna om ngawl in tua laitak Bank Manager a seam Pu Khup Pum ( U Kyaw Kyaw) inn ka theng thei uh hi.Ama te Innkuan zong thitha mu bang phetma hong hi a koma pusua kul vet ngawl in Tedim sang cia natuh teng hong vaihawm sak pai hi.Tedim Zato mawtaw cina pua in Falam zato hong pai luilam a, tua laitak Falam Zato a seam Dr. Kam Za Dal nah son sak in nitak sang in Falam pan ka din uh sia Sozaang/Sapan nitak nai 8 khawng theng se tuak ah ka ngiak uh hi.

Tedim Zato mawtaw hawl pa sia se Dolluang ah sang hong kaa ngei khat na hi luilam a tua nai mama ka tupa uh Syapi Lian Pau ii Heilei pan hong nusiat thu khawng lampi hong son a lamdang ka sak mama uh hang ka kamkum ngam bua het uh hi.

Zingsang khua vak te Aakluai zuan in Jeep khat luai laleau se Akluai a tuak, tuak pan Akluai pan ka unau ka van uh teng ma pua a lamban ka zawt uh le mualtung lian a Thuklai pan Tedim pai tuh hong kaato Pu Hang Ko Zam ( Ex Chairman-Tedim Council) tawh ka ki si lian luilam uh hi. Ama zong koma pian na pu hi a hong it mama le ka nasep khawng tuh thingim pui mama khat a hi na tawh bang naseam ci le ka U Son ma dok phit hong nei luilam hi.Tasia laitak ka U zong om nginge se tel vet ngawl luilam hi.Kei zong ka zo na tuh he ngawl in ..ka U kawk vacin se ama zong tawh khu ve..ka ci le thi le hiing ki mu bang phet ma hi ungh.
Tua ni Lophei ka Pano Vum Zam te kung cidam ka theng uh hi.Lophei a om khansuang te a hi zong ciamte thudok thei tengma dong in mealheak u le nau te tawh hun ka zang uh hi.

Zan khat ngiak in Tamdeang ka zuan uh le ka khua veang Tuivial aka thet uh te toi va ngau a Inn khat a tum a ka tawlngak uh le U Son no lai koma inn thing tuh a hong aat sak Pasal ( amin ka he nawn bua ih) na hi luilam hi. Ko zong Tamdeang te ka hi uh le Khua cia tuh ka ci uh le ka Nu le Pa min khawng hong dongh a U Son na.. tua le kua hi tuh nong um ziam a ci le…No khangno te se he baan nawn ngawl a Vum Son te Suak Kang te se he ingh ci vangi deap hi.

Muanmawk ngawl het tua laitak Dolluang a Heath Rural Centre a seam Pu Vum Ko Thang Tuivial cina vee sia tawh ka ki sii tha laleau uh hi.Ama zong lamdang sa sii lau sii ziam maw hong nukset zawk te nusia vingveng se komai cia san pai hi.Ka ngaisut kik tea ma kumpi naseam khat a tuh se a lauhuai mama thu ma na hi nginge thong hi.Ama na le tel pai vanglak hi.

Tamdeang a om a nungta lai ka suapui te uh teng ka Ni te teng tawh ni khat bup diipdeap ka U Cin Za Dal na a khui khawi lai kht ngaw a ankuang um na hun ka zang uh hi. A zing te Tahan zuan tuh Tuitawng lam zui in Zozaang /Pyidawtha sang ka tawn uh hi. Kawlpi pan Lophei Pa Zam Vum Zam mawtaw tawh hong muak, Pa Hang Za Nang ( State Timber Corp-Manager-Kawlpi)le U Cin Za Kap ( Pastor-Suangdaw Tuiphum Pawlpi) tawh Zozaang khuasung ah ki mu in Tahan ka zuan uh hi.Tahan Pa Thang Ngo Inn ah zan khat taam in meal heak u le nau te tawh hun ka zang thei uh hi.

A zingciang Pa Zam mawtaw tawh ma in Pa Nang ,Pa Zam, U Kaap , U Cing Zam..naute Haukawi..Cing Do Neam tawh Falam ka zuan uh hi.Lumbang ka thet uh te nitak an ne sa Falam theng nuam ka hi man ka ansai khat ka tawlngak uh le Falam saang pan tua hun laitak Chin Tamah Chairman a seam Lt.Col Thian Ko Khai hong suak vetvot luilam hi.Ka U zong ama a mu po te Kelki pan khua ki daaksak a keima hong paupui sak hi. Pu Khai na se kuate hi liapluap ziam ci kamkhat bekma dong bilbel hi.A hang se Thai ngamngi a Pa Pauno (Thang Za Pau s/o Pu Thian Ko Khai) vai tawh kisai a dok thak tuh patau mama a hi hun lam hong nungson kik hi.

Tuak pan ka kipat kik uh se nitak in Forest Dept Quest House ah Pa Nang maitang tawh ma ka ngiak thei uh hi.Zingsang khuavaak ma Falam pan ding kik se Tuibual Palik gate ka thet uh te tuak a Duty te khat se ni dang U Son Falam a om lai a heak ngei khat na hi lalai a patau huai dektak hi.Palik na pa le muangmaw ngawl sii hi tuh ve tel ngawl zaw bek a U Son na se a min dong tak he vaset lalai hi. Tuak pah nawngkai na om ngawl ding kik se Rih nitak saang pian in ka theng uh hi.

Rih pan se ngamngi dong mawtaw tawh ki pai thei nawn ngawl tuh ahi man Sun an ne a te kikhen tuh ci ka ki thawi laitak Rih Camp pan ngalkap te nah hong del se Camp ah hong pai sak hi.
Koma zong om muang mama hi kasaap tabang thu om vat te mawtaw tung ma kaa siat ka kisak uh le U Son ama na bu man luilam hi.Ngalkap camp ka thet uh te a a Bupa se Pa Nang tawh Kawlpi khawng a ki mumu khat na hi luilam a bangma nawngkai ci thada hong thuum bawl bilbel vanglak hi.

Ngalkaap len pan Rih ma tuaksuk kik se an po nee tawl khat ka om zawk uh te peang a Tonsim del nuam lai ka hi uh man kikhen bawl in kei, U Kap le Hau kawi tawh ka 4 un tiau lui kantan in Champhai peang tawh ka zuan to uh hi.Zo khuathar ka thet uh te khuazing tanah tuak ah ka ngia uh le MNF te zong duty na om a Keima Mizoram sangsia ka sepna ka kison te bangma nawngkai na ka nei bua uh hi.Tuak pan Champhai ah Muallungthu a sangsia sep pui khat te kung zan khat ngiak in Mizoram State Bus tawh ma Aizawl ci dam ka theng kik uh hi.

Aizawl ah Nipi ni sung bangma taam in thudok thei theampo ma tawh ka kimu uh hi.Kawlngam MP lui Pu Hrangnawl ( Halka) a hi zong Dr.Sangkung ( Halka) te a hi zong kawlngam mi tam tawh zong interview nei thei hi. Pu Hrangnawl tung pan Zo taangthu tam mama nga hi.Mizoram sang pan zong R.Vanlawma , Pu C.Chhawngkunga( Minister-Mizoram State) te a hi zong taangthu he zawhiat tam tawh ki mu in interview nei thei hi.Kei kihel ngawl a a vaana zong mun tam ma om tu um ingh.

Lungdam vawt sung a lawmpa Pu Siamkima nah a vok khawi lai tuk luk khawng pha khat ngaw a 1982 kumthak ni in Aizawl pan Silchar, Delhi zuan in cia kik hi.

U Son ih cia thu se a pusua zawk ciang thukan te in phawk in hong nung del kik se meal heak u le nau tam ma MI te in thu dong kik niknek hi.Hong cia sung a buaipui bel a hi Pa Hang Za Nang se Kumpi te nah warning piaksak a koma U Kap, Hau Kawi le Keima Immigration Act tawh in taza hong suai a ni khat thong degree hong piak tawh a ka man thei lei uh hi.( Kumpi naseam khat hile ung ka nasep ka taan tuh uh hi.)

ngocinthawng

( Thu leang kison pawlkhat…MI te kung se Pa Nang a nasep pui a haza khat nah khia ah tasia hang tu za thu nawngkai om ki ci…i..ta sia lai tak se Pa Nang ama Chin State ah Council Member tuh khawng ki nominate tuh thu om a tasia hang kikhia hi tuak a ci zong om…..thong le kuama ki taak liang ngawl a hi hang thu dok tam ma ma..Keima ma zong US a pusua tuh dongh ma hong ki en cik daan hi..a ,hong zon saan pi sung se Mizoram ka om sung hi nah mu zo ngawl daan hi.)

Friday, March 11, 2011

VUM SON LA

Songs composed by Pu Vumson Suantak

(a) Mim bang pian na, sen pu von aw, zai tha hiambang, hat ve cia.

My grand father, my source of life, you are strong asa sharp weapon

(b) Za taang khuale, sawm sial khawi thiam, meal bangpaw hau, ka na cia.

You have founded our village, you have successfullybreed mythuns, and you are a rich man
2.
(a)Ciin ngeal tha kiak, ki zom ta e, sen pu von le,zua ngeal thin lai, liap hi e.

Dead had come in succession to my brothers, Griefoverwhelmed my parents and their parents

(b) Sen pu von le, tun le zua in, thian mang lim sawl,bang beal e.

My grand parents and my parents sought the shadow of God
3.
(a)Thei bang sen na, thian mang ih beal, tuan pu pakhan, ning ngual beal na, meal ma'ng nge.

Because we worshipped God, I do not learn ourtradition

(b) Ning beal ngual na, meal ma ing nge, zaih laa kaizia, meal ma'ng nge

Lack in knowledge of culture, I lack how to sing andcompose our songs
4.
(a)I pian puan bang, thak leang ci'ng nge, piandang phei phung, len zang no taw, tuai mang in zal, nan nei e.

Suggesting change of our life style, it caused thedeath of my brother through the invention vehicle byother people

(b) Tuai mang in zal, na in nei e, tuai lian nu hul, nahi e.

It caused the death of my brother, it maimed my sister
5.
(a)Tun le zua in, ma ciang suan a, thei lo thiamthil, phak sap a, va zil ing nge.

My parents supported me, I went far to learn newthings

(b) Tai nga ka law, se sum ka lam, tun le zua taw, laikuang um meal, in ma'ng nge.

I miss sharing and consume together with my parentswhat I earned
6.
(a) Tha kia ta le, tun le ka zua, thin lai ngu ling,bang do e.

The demise of my parents hurts as if a thorn is buriedin my heart (liver)

(b) Tun awng ma bang, na pat sa, tul dawn no taw, zaangsa se sum, neal bang hau na,lawm sang nge.

Oh my mother you have started to grow trees, this gaveus our wealth and happiness
7.
(a)Nam ci pian ngui, na zua mang awng, zua mangawng e, von in dawn ngia, bang zom nge

Oh my father you have begun to research on ourhistory, I continued your work

(b) Khua mual lum suang, kong phuu luang ze, zua minthei bang, kong law na hi e

It replace putting a memorial stone for you, It isyour name sake
8.
(a) Mim bang pian na, sen pu von te, phai mit thimkhua, zing bang ze.

The sight of my people still in darkness

(b) Kaangtui lun ta, thiam thil sin pui, ka zaa dingmi, om lo ze

But I never was afraid to challenge the white man
9.
(a) Se sen ang kawi, kang tui ta toh, ngual toh lema, zawng ing nge

I took a shared my life with harmoniously with whitepeople

(b) Ngual lai len pui, in nei ing nge, tanh bang kimpui, te bang ze.

I have them as friends, they are no different from us
10.
(a)Se sial ing nge, ngam kuam thuk pan, sim zinzan khua, bang hak nge.

I spent sleepless night thinking in distant land

(b) Zangsi ta sen, ang kawi hi leng, phung toh lemh a,zawng tu ze.

If had I married a Sizang I would have done betterwith my kind
11.
(a)Pai va law na, kuam in thuk e, kha no sum neak,in nei nge.

I earn my living in a far distant land

(b) Vang khua lai a, mim phung te toh, ho lung kum na,lai kuang um, ngai na veang nge.

I miss dining together with my kind and relatives
12.
(a) Phei tui mim phung, zua ngeal hawm tel, pu von
al bang, hong ta cia.

Among parents siblings and my grand parents relativesI received niceties

(b) Thei sen ni nu, ngeal cing te in, sung neak hawmtel, hong khen cia.

You have given me gifts of delites
13.
(a) Sim lei kuam zai, khaih mu bang leang, kang tui
ta'n mang, bang bawm me

Kaang tui ta'n mang bang bawm e, tong dot zua pa, innei e
A naw:(Fast*)

(a)Khup ing nge e, khup ing nge e, tang ka tam ngual khuping nge

(b)Tang ka tam ngual, khup ing nge e, kaang tui von tawi,khup ing nge

Overwhelmed, overwhelmed, my friends and childhoodpals have I overwhelmed*And the decendants of the white men have I alsooverwhelmed *

A thip na:
Epilogue*
1.
(a)Hei na tum dang , ngam kuam thuk, Zo ngam zang panMim bang pian na, ih vang khua ma, ngai veang nge

From a far away land where I am now living*Oh! How I long to see my native Zoland [ZORAM] *

(b)Mim bang pian na, ih vang khua ma,ngai veang ngeLai kuang um pui, von le tuai ma, ngai veang nge

Oh! How I long to see my beloved native land *Oh! How I long to see my relatives with whom I sharedmeals and dined together*
2.
(a)Al bang mangh vaak nong ci ziam, cin le tuai awngKa thin thu sia, kheap tang bang, zau nuam veang nge.

(b)Ka thin thu leh, kheap tang bang, zau nuam veang nge,Sim lei thin thu tai nga se pui thei nuam veang nge.

Oh My brethrens! Do you believe I am becoming one ofthe lost sons of our Fatherland?*Oh! how much I long to spread my thinkings and desires’yond the horizons.*

Thursday, March 10, 2011

Dream come true-Praise the Lord!







Tuun le Zua tawh ma a nuam hi ei!

1962?? khawng hi tuh um ingh.Nu le Pa tawh Unau teng kim a hi bang hun se ki nga kik nawn ngawl thong tuh hi.

Kum sawm ma pha zo thong ei!


2000 lai Zo Minam Ni a koma a om thei babang Zo laap ka laap na uh hi a Lunglen huai mama.Keima Khuang Pu-Cing Thian( Abel nu) Zotaang Pu ( Thang Lian Pau) te Nupa-Khawm Pau-Nukok -Dalsan te Nupa-Papi( Vum Son) le Vunglek .