Friday, December 23, 2011

Tuma Kum 40 lai tu ni! 23rd December 1971.

Tuma Kum 40 lai tu ni! 23rd December 1971.

1968 kum Private Dolluang Middle School pan tan 7 ka on zawk te uk zong uk bua zong High School se mundang khua dang kaa ngawl phamaw thong hi.Tua hun laitak U Suakkang se Thuklai Myonee khuai laiaat seam a Zi ka Unu Ni Neam ( Thang Neam-Mid-wife) se Tonzang a sep laitak ahi hi.Kei zong Thuklai kaa tuh daan in Tamdeang pan ka U Cinzadal tawh ka pian na Pu te a khua Thuklai ah ka pai uh le Ka U Suakkang ama Khuang Thuan ( nungsang te Nuneau te khat tawh teang) tawh Laito nuai Inn khan saap khawm in na om hi.Zan khat taam a ka om te ka thin mama zo zo ngawl in a zing te Tonzang koi bang hi ci zong he tuan ngawl se Tonzang ah ka Unu kung pan High School kaa tuh Tedim zuan to se Tonzang mawtaw na om lian luilam se nikhat thu Thuklai pan Tonzang ka theng suak uh hi.

Tonzang se High School nga thak hi a tua kum mama Tan 10 dong a koi phit kum hi sii na sangpatang tam thethei a dei laitak hi a, ka U Dal zong tan sawm kaa tuh ki admit thei sii ka Vungkhai zong nau om sii tanah nuam ka sa mama hi.

Tan 8 zong nuamtak ma zo a Pathian hesuak na tawh Maths distinction tawh ka ong deap hi.Ka Math sia se Sya Tual Ngo hi a ama ma zong Math thiam mama minthang khat hi a, tu dong ma ka mangil thei bua hi.Limkhai Sang Syapi a sep sung khat vei Tedim hong haw luilam a, an ne khawm in Hangke khat tawh lungdam ka ko se kei saang ama lungdam zawlai a hampha ka ki sa mama hi.

Tan 9 zong Tonzang ma kaa kik tuh ka ci laitak Tonzang zato Taihnee Zato hong nga to te Ni Neam post tuh om nawn ngawl tanah Ngam Ngai Health Center ah piangsak hi.Pathian ngealsak na ma hi tuh ve ka uSuakkang zong Tedim Myonee zum ah hong theng to bilbel tanah Tedim ah Tan 9 ka zom hi.A kum kik 1970-71 zong Tedim ma tan 10 zom se Khua pan zong Thangbawk ( Kipkothang- Tedim) zong tan 8 kaa tuh a U Langhcing te kung hong om to tanah ka ngamlum zawhiat uh hi.

Tedim pan khua se ni khat veo ki theng hi tanah sangkhak po le ki cia nuam vadal mama hi.Zingsang Tedim pah kawl tuak mawtaw Thuam mual lamka dong zui leang bang sun nai 1 nai 2 khua ki theng tanah kilawp mama hi.Second term lai huan se December 23 ni zingsang nai 11 ki man tu ta na Thangbawk tawh Lungdam vawt siim a zingteh December 24 ( Vokngaw ni) cia saang tua ni cia tuh ka kiciam uh hi.

Banghang ziam ci le Khua saang pan 24 ni se Lungdam vawt Vok ngaw ni ki ci liang a Vokngaw ni ki hel tuh se kilawp mama hi.

Thangbawk tawh ka kiciam uh bangma koma 2 nguak hi zong cia tuh ka ci uh le Ka Innveang Halka te Sangsia Chaw Uk naupa Thawng Uk a ci sia na kong zui tuh hong ci
te thum pha tuh ci tha ka nga saseam uh hi.

December 23, 1971 Nai 11 laihuan man nga ngaw Inn a, van ki thawi sa teng zam lian ka din uh se Kawl tuak tuh mawtaw teng la ding siat zo/Koma thum peang tawh Lawibawl-Leilum-Sezaang-Dimlo-Hawp pan Thuam lam zui to—Thuam lamka ka thet uh sia Nitak nai 6 kiim sat khuamial vacit tuh kipan zo hi.Kozong kitaa pian ka hi mang tuh ve ka la heak theampo uh sa ka taisuk ngawp uh se Tuisau-Vando-Tuivial dong ma tatsat vet ngawl lasa au zo zen khu hi.

Tuivial khua mual pan Khua na et uh le Khua sung meipui dee Innlak vaak ki ngal mu se toi bang thai liang zen thong hi.Nai 11 khawng Inn theng a Zan vaak te zong a man bek lian Innkuan pui te tawh ki mu se Leitung khankhat sung hun nuam mama khat ci tu dong ka mithaa sung mangmaw lai zen hi.Ka Nu na Aksa taangmaal na huan a tasia ne kawm muanmawk ngawl het ka thet uh thu a lungdam dam daan—hong son se ka bilthaa na tu ma za thei lai-

A Zingsang te Pu Mang – khaih khaih khaih Vok ngo tuh kipan ta vau..ci hong au a U Kaap te Inn Vok ngo tuh hong kuan khua pui te ii upmawk ngawl het hong mu vaat a, lamdang a sak khawng nuam ka sak daan---

Ka Sangka pui Lasa/Laphuak minthang Sai Htee Saing ii – Ka Nolai lai hun bang nga kik thei leng –ci la ka zaak sim hi thu te phawk kikik ingh.

Tuesday, December 6, 2011

U Start Again ( 3rd Step)-Driving License

U Start Again ( 3rd Step)-Driving License

Kawlngam om lai Movie hi zong TV sung hi zong America te thu et te naseam papao /Truck hawl /Zum naseam/Kuli dong ciang na amate Mawtaw ( Car) a ma te na hawl a kuan a cia ci daan veo ki mu kasaap na ih ngam haksat lei hang hi tuh ziam maw ki um zo tatak ngawl daan hi zen hi.Movie sung bek a hi tam ci daan maw..Kawlngam Movie/Video te se tabang daan a hi ngawl pupui zong vawt thei sii maw..)

Topa na lam hong honsak na tawh keima tatak US leitang siik a nasep ka ki pat attak ciang le eima mawtaw tawh kuan/cia ngawl mama a suak thei ngawl a hi hunlam ki tel tatak lei saam hi.

US ka pai ma hong ki vaithaa driving Licence Kawllai tawh ahi zong phamaw bo hong pua hamtang tan ci hong kici na thu ka nung tel saan hi.Licence bek zong hi ngawl a hawl thei takpi tuh zong na kisam lalai hi.

( Ei Kawlngam pan se Mawtaw ih hawl thei bua zong Licence se ol no tak nga thei lalai na Driving Licence son te ki tel khial thei mama thu khat hi.Lawm te khat US hong pai tuh te Driving Licence se thupi mama nei/pua hamtang tan nawng ci ka vaithaak le a hawl zong thiam kul zia? ci hong dongh kik luilam hi.Kei bang ka Kawlngam License se Keima pai ngei mama ngawl a Puno Mangkeuh na Prome a Kah Nyah Nah Myonee Tavuankhaan a sep lai hong vawtsak hi a bangteng kisam ci zong ka he sese bua zen hi.)

Koi bah Driving Licence nga thei tuh ziam ci a Mawtaw zum a dawp a ka pai le – Valid Passport/Visa nei tuh/Na ngam pan Valid Driving License lak thei tuh –tua zawk te Law test ci a US ngamsung Mawtaw hawl te thu le la teng laihuan na on kul tuh hi.hong ci kei zong tateng ma nei siat lei ka hi man LAW Test hong phi khuan hong pia pai lei hi.A ni le cian nawn ngawl a September 1995 sung hi.Kei zong Mawtaw se Khamtung mawtaw/Zangkung /India Calcutta dong khawng ma hawhawl ngei lei tanah ka ki naap mama pong hi.

( Tasia hun lai SS numbat kisam sak ngawl luilam hi. Ka Driver License nga sia lai SS Card nei ngawl lai khi zei)

Law test sia onh zawk te a hawl a tatak test/ phi tuh hi lalai hi.
Law test se Computer tawh phi hi a Questions 20 hong ki dongh a tasia sung pan 3 bek ma ki khial thei a 4 na khial le a taak ki hi pai hi.Mawtaw zum pan Laibu khat a thong hong ki pia a tasia sung study zawk te phi a hi hi.Kawlngam tawh ma a daan tam mama se kibang a hi hang Kawlngam a ki zang ngawl daan zong a khom ma om vavae hi.

Kei zong ki naap pian a ka phi se ka muanmawk saang ol zaw tuh bang hi ka lai ka hen ve Questions 19 na sia ka phi zawk te Computer Screen hong ki lai vadeng se Ong maat se 85 hi a,nang 80 bek nga na hi man taak ni hi…ci hong ki aat na a ki taak hi pai lel hi.
Laivuan cing pa na Zingte hong pai thei ni hi..hong ci a kei zong tu ni 19 na dong theng ka hi te zingciang le ong lel vaak ingh ci se lai mama ka en kik bua hi.

Zingte lawmte ma na paipui kik thei bilbel a, ki naap tatak ma ka phi kik le koi sung Q-19 dong ci thadaa Q-11 na pan ka computer screen ki lai pai vadengg se mark 80 ma nga bek ni hi ma ci kik laleau maw..Tua ni a cing pa na se Mai nipi te phi thei kik pheang tuh ni hi ci lalai maw..a daan se 2 vei phi zawk te ong bua lai le Nipi khat haal bek ki phi thei na hi nginge hi.

Kalai tu sia thu thong laima phatak en kik bua le ci Nipi khat sung ma Mawtaw laibu sia lumlet sitset zawk te ka phi le ka ong ngangaw lei hi.Haleluija!

Kei Kawlgam pan Driving License nei sa ka hi man Learner’s License hong pia ngawl a Driving Test hong hi sak thei pai bilbel hi.

Driving Test se tupapa Nyi Nyi Lwin mawtaw Nissan Sentra Stick Shift ( Gear) tawh ka phi le US a tamzaw Mawtaw se Automatic vive hi tanah hong sit sia Nu zong na hong muang pian hi le kilawm ka sa hi.

Driving test ciang se Stop sign tawlnga / tangtan hong hawlsak/Tangtan nungkiin kik// Block sung tum/Pusuak kik/ Parallel Parking a ci a lamhui khawng ki ngual niitnuut park daan ci teng hong vawtsak hi.

Hong vawtsak teng phatak ma hi thei kasaap ka pusua kik na tuh Left turn na signal ka lak mangil luilam hi.Khamtung khawng signal lak mamaeal om ngawl lel na ki zongsaang pian hi vaak..A hi hah hong piisak Nu na nah awl tatak te signal lak ngawl peuma hawl heak in..ci vaithaa bek a hong ongsak vave bilbel hi.
Praise the Lord!

Tua Driving License ka nga ni se US ngam a kisam mama /nei ngawl a phamaw/Kuama ii vawtsak thei ngawl/Eima le eima hanciam a laivuan a Driving test on sitset zawk te a ki nga hi thong tanah ka lung a dam daan----ka tengat bel se Kawlngam a tan sawm laivuan on /Radio sung pan min hong ki law bang za liangma ki lungdam hi.

License nga na tuh hanciam na teng tawh se Manglai mama zong ki khang/eima le eima kimuan na (confidence) ki nei tuam/thin suakta tuam mama hi.Bek dom ngawl US ngamsung a Driving License se muntheampo a kizang ID thupi bel hi sii hi.

A mawtaw bilbel se eima ki sii ki phu 300 man pan kipan a thein man dong ki a lei thei hi zaw a tha khat sum thalaw tawh zong Mawtaw khat ki nga zo hi tanah akuam po na a nei tuh ma hi ka phawk sasaan a Movie sung khawng a te a takpi vive ma na hi thong ngawl ziam na ci ingh.

Kei zong September, 1995 tha bo nasep ka kipat se December 1, 1995 sia ka thasum khol tawh Toyota Tercel , 1988 Model/ Stick Shift/ Two Door khat $ 1594 cash down ka lei se keima le keima nasia ka kisa liluu ma a Topa hoi lalawm tei ka na cici hi.

Note: US theng khat na kum khat sung Driving License a nga zo bua le kisaap khat nei hi tuh hi..ki ci nuam pian thong napo na a kuama po hanciam tek tuh hi vaak/Mawtaw nei ngawl/hawlngawl a phamaw hi thong tanah maw!!!

Tuesday, November 22, 2011

U Start Again-Second Step! (NASEP-Job)

U Start Again-Second Step!(NASEP-Job)

US leitang tung sum thalaw ka nasep phit masak bel se.. Sen( Chinese) Daily paper- DC Area a om Asian Store teng a puak hi a Maymyo Sen te khat i contract a laak hi a, kei se helper hong saap pak a hi hi.Ama na mawtaw hawl a, kei sai sung a tadensa teng a koisak a hi hi.Zingsang nai 10 kipat uh se Nitaak nai 8 khawng Inn ka theng kik hi.Sun an zong Mawtaw tung neakpai hi a US life a kisin ki hi pai bilbel a tua ni ka ni thaa tuh $36 hong piak se ka lungdam daan…a hi hah a tatak se nasep khuan nei ngawl a a kiseam hi nginge hi.Ooops!
( Sen Pa na ngual na dongh le a huu thathaong khi zam ci veo na zo in ci vaitha valeng top hi.)

( tua hun se Kawlngam sum thee $1=120 kiim hi na ni thaa- Kawlngam sum K4320 hi zen na Haleluija ci tuh ngawl a dang bang a om tuan tuh maw..Tua hun Zangkung ansai an neak khat 100 kiim bek ma heang khi hi)


October 2, 1995 nimit tawh US Kumpi na US ngamsung uk bang teang thei a naseam thei ni ci laidal pi hong piak na tungtawn nasep na tuh akisam masa phit bel..Social Security card se nipi khat sung ma ka nga pai vanang lei hi.

( Tu lai Malaysia /India/Thai border pan Refugee tawh US hong peam te se thet khuavaak ni..social security seau a ki paipui thei pai se bangza hampha ci ama te le ama te ki tel ngawl tampi om tha tuh ka um hi.)

A lamdang Pathian hong ngealsak sa khat se..Rev.Peter Van Nuai Sum se ko thet ma kum 4 lai khawng conference kaa kawm sang na kaa a ama le ma ki support a na om hi.Ama zong Visa nei ngawl a om laitak a Zi na kawlngam pan DV nga luilam se family reunion tawh zong ka ki si lialua uh hi.Tasia hun laitak Sya Peter se Seven Eleven ( DC Sung convenience store-own by Korean) ah na seam a ka Asylum Interview ni ( September 28, 1995) lian ma in Manager pa na hong pai ta hen ci hong son te kei zong ki thawi ka pai le..thudang mama dongh ngawl ..puan a eng(green) khat hong pia a, nipi 2 sung se nasep kisin hun hi tuh a nai khat $5.00 hong pia tuh khi hi. Nipi 2 zawk Social Card na nga zawk te $5.50 tawh seam suak nuam le seam suak tu ni hi.Tu nitak nasep a kipan hi pai zo ni hi..hong ci se ka mang ziam ka tak ziam zong ka he bua liang hi.Praise the Lord!

Ka nasep na 7-11 Sai se North East Washington DC hi a Inn pan tai 2 dektak khawng bekma khuala bek bilbel a peang zong ki theng a, Driver licence ka nga ma sia U Son truck hawl ku tawh nasep kikuan thei na phadawm peuma Ka sai om na veang se mivom bebek teen na veang khat hi luilam a, van lei hong pai 99.9% se Mivom te hi a ei lah US thet tuung/Kampau luheak bangma tel vacin nei ngawl lai…a dang theampo saang Good Morning/How are you ih ci tuh zong kam pan pusua tuh haksa ka sa mama hi.Ama te pau la mivom accent tawh hong paupui thong le ih mang veo ki tel zaw pek thong hi.

Ka sai owner Nu na ..Thawng—smile..say good morning say Hello… hong ci tontung thong tanah nipi khat zawk ciang le tatawm ci nawp thei lei saam ..a hi hah customer te na zong tel tuak meal ngawl lalai hi..Kawlngam pan ka ngaisut Mangkam se a ki zang na mun om po leang ei zong papau/tetel lel saam ngawl tuh hi ziam ci ka ngaisut khawng ka nung phaw sasan a, ei upmawk bang hi tuak bua thong hial ei a ka cici hi.

( Tu ma zong Mangkam nisim ma pau ka kinei zawk kum kul dawn pha zo ka zuu thiam ci thadaa ki mak va ial saseam lai hi.)

Hong ki paupui/van dei hong ki dong te se ka tel zo mama bua thong hi.Ka makngil thei ngawl van hong ki dong ka tel zawk mama ngawl khat se—Cotton Ball—hi luilam zen hi.Inn zaak tuh zatui neneng ci bang se counter nung a kikoi tanah a dei te na dei te uh hong dong hi a ..Cotton ball hong ci te a kammal law mama tel zo mama ngawl se, ka van nei theampo khat zawk khat kawk a tu sia ziam—this one?? ci ka kawk ma poi lalawm ma sa ingh..Hong dongh sia la thinuk kei la ka ci ka law he ngawl hi mai…cotton ball hong ci se a awsua koi bah za zen ka hi tam maw????

Tu bang teng tawh a tha ma hong cing tato zawk ciang se koi bang daan ziam maw customer te tawh ki hau vapawk ma om thei ma po zei..Ei zong cinop teng ma cingawp /tel ziam tel ngawl ziam he nagwl..ama te zong hong cinop teng ma ci ngawp tel siat mama ngawl lel tanah phamaw sa mama ngawl..ci daan tawh a ki sep se kum khat vaal ma seam a US a U Start Again a tuh ka second step lian mama khat hong suak hi.

Tu bang teng tawh kum ma cing tatao Nipi khat nai 60 kiim seam a,ka tawp sia naikhat $7.50 nga a overtime nai 20 bang hi lei tanah tha khat a tul ma ki saang a US a nuntak kipat na pi ma hong hi a US nuntak/nasep daan hong panta ka owner Nu se thupi mama ka sa hi.
-Nasep lai tatao na thu zong kong zom tato lai tuh ze..

Friday, November 4, 2011

USA -U Start Again-(First Step-Start!)

USA ih long form se U Start Again..hong ki ci te bangteng tatak zong a hi thong tam a ka ci le,,( Start na First Step)

Cidam Zangkung pan leang BKK..Tokyo..Dulles Airport...US ka thet tatak te,

America USA a ci se Kawlngam pan ka muanmawk pawl khat na hi vet ngawl thong hi.

Kei bang America ngam a teang mi te se,

Mihing theampo a hi sitset ki thawi tu ka um tha hi.

A meal sia/ei bang liakluak khawng om tuh zong ka um bua hi.

A kuama po zong mangkam puak vazia pau thei tek tuh ka lam en hi..

Naseam/Kuli khat zong na ama kupaing mawtaw tawh naseam kuan ci se ka up zawk ngawl thu hi a/movie sung khawng bek ma hi a a takpi hi tuh ka um bua hi..

Tu te theampo khat zong a hi ngawl /a maan ngawl hunlam se US ka thet zawk tawm vei po te ka tel hi.

Aw keima na USA se Vantung ngam sa tha heihoi thong ka hi hunlam ka phawk kik hi.

Keima le keima ka ki muanmawk se. kei zong Mangkam pau mun khat theng paopao leng a lulu Mangkam pau thei zang thei tuh ka ki up ma khial bel ka ki sa hi.
Mangkam thong se sin /hanciam ngawl a ki he zo/a ki pauthei tuh vazeang a hi ngawl na US ka thet teh ka nung phawsaan thong hial si po hi.

Ei uk daan bang hi le thet khuavak ni koi sung nasep om ziam ? Sum ma kisam phit, leiba tawh kipai, Innsaang mealheak te en nuam sii tanah ih khuangaisut maksak bel se nasep zon tuh a hi hi.

Na theampo se ei muanmawk bang khat zong hong hi ngawl thong hial hi.Tabang nasep ki zong thei pai ngawl a, nasep thei na tuh Work Permit a kisam a Social Security Numbat nei phot kul hi- hong ki ci te, Kei tabang papui nasep zong ci bongh ..munphiat/cleaning po..Kuli po hi lel tuh ve kei sep thei tuh ..ka ci le..tate theampo se nasep kici hi..ci hong ki zo hi.Sum thalaw/Sum nga na nasep theampo se nasep ( job) ki ci siat na hi nginge hi.

Tua le Social Numbat/Work Permit koi bah nga thei tu ka ci laleau te..nang US se a haw pak/Leangna pak bek na hi te na nga na tuh lampi om ngawl po ve..hong ki ci laleau hi.
Kei se ka U Son ii ama kung haw tuh hong saap na tungtawn Visit Visa ki ci a haw pak bek ma ka hi hi.Ih tup ih sawm ahi le teensuak tuh ma hi phot meak ve maw..

Kei mai hiat a US a na theng Lian Kam ( Thangthukapa) se Intensive English ( Manglai sintuh) kaa tuh a Student Visa a nga hi ta nah Social Numbat nga thei a ka enn daan /ki hang leng nguksak daan khawng om le ci ngaisut hun zong om zen thong hi.

Tu teng hang pan ma kipan..US theng khat se a ki pat cil na a bul pan tatak ma kipat sia ma hong kul na hi nginge hi.

Work Permit nga thei na tuh lampi om susun se..

1.Pilna/thiam na US a om a sa te saang saangzaw, thiam zaw na hi le naseam tuh hong ki dei mama le Company te na sponsorship pia a Work Permit ngasak thei hi..Ei khawng kuana hong sponsor lei tuh maw??

2.Tangval lai khawng hi leang a US Citizen khat tawh teang thei leang tasia tungtawn ki nga thei hi ci…Ei pawl Zi tawh Ta tawh hi zo laleau..

3.Eikam a Suutpom a kici..Political Asylum seau tu bek sim ngawl thudang mama tawh work permit nga thei na tuh lampi a om ngawl suak hi. Ka ngam pan hong ngaltai khi hi, cia kik thong leng hong ki dawm ngawl tuh a hi te nong hesuak na tawh US a hong teang sak tan ci a ki seau suak hi.Polical Asylum a kici se Kawlngam khawng om lai Kumpi zalian tatak/Vuanzii khawng te bek ii seau thei le nga thei ka sa zen thong hi.A tatak se mihing khat hi na le a kikim hamphat na hong pia thei ngam na hi zen thong hi.Tu bang thu US te a nei se kei a tuh bang lamdang mama kasak thu khat na hi hi.


A masa phit bel US a legal tak om thei na tuh thu le la kipat kul ci na a hi hi.( First step—Start)

Kei zong ka pai lilim sia teang suak tuh/Innkuanpui te a manlaang thei bel sam tuh ci ih tup ih sawm a hi bangma Political Asylum seau tuh ka kipat te , U Son ma na ..US se nang ii muanmawk bang nuntakna ol tuan ngawl hi.A tawm bel tha 1 tha 2 bang peuma en kakawi in na, na thin zo tattak hi na ci te Asylum seau pheang tuh ni hi..hong ci hi.
Khensat sa pai ka hi bangma July 24 ka thet se August tha bo ma Asylum seau lua na teen thei hi.

US ka pai mama lilim Kawl kumpi na se nasia tatak ma hong en cik hi a Tedim pan ka khualhaw tuh sim report hong kipia sak hi.Ta bang thu khawng se US kumpi na thupi laak peuma bilbel hi.

( Hong encik bel se Tedim a MI san thum pa hi a Khin Ngunt kimaat te ama zong ki man a, Kawlpi a kum 6 thongtaak tuh thukhen na a nga ci nung zak ingh.thinnuam tuan bo)

1980 kum a Suapuipa Aizawl sang pan Khua a hong cia na tungtawn MI te thudok tuh hong zazon se Aizawl saang ka om sung hi a,ki peal lei hi vaak ci kasaap 1984 kum kei tawh U Cin Za Kaap le Lian Cin Hau( Haukawi) tawh ka unau thum , permit nei ngawl ngamngi kaan ci tawh Tedim tazazii zum ah thu hong vawt vavae a, ni khat bup thongtaak tuh thukhen na ka nga hi.Tua thukhen na se kumpi naseam khat hi leng zaataan law tuh ka hi hi.

Kawlngam 1988 kum buai zawk Saw Maung i Political Party ki phuan thei a ci na tungtawn NLD hong kipan a Tedim zong manlaang tak ma NLD ki phuan a kei zong ka na ki hel titut lei hi.NLD ma na zo kol lei kasaap power lah a ki aap ngawl te NLD papao se kumpi langpang ki suak a paulaap nuam mama khat hong suak hi.Daw Suu kutaing letmat thuu ID card ka puak kuu khinkhian se hong ki zang thei peuma a Topa na tute theampo zong hong ngeal kholsak hi nginge ka cici hi.


Hi bang thu teng ma aat a Asylum ka teen se September 28, 1995 ni Asylum Officer te khat na Interview hong vawt a kamphen tuh tupapa Nyi Nyi Lwin ka cial hi.
Hong thudok masak phit bel se…Na zi nei ni le tha kum..ci a hong dong a, ngaisut vet kul ngawl ka zo thei hi.Theamna khawng tawh Zi nei ci khawng teen hi ka po leang ki buai thei mama tuh daan hi.

Ka taangthu aat teng ma kipat pan a tawp dong hong dok thong se eima thu hong ki dong takpi zo thei ngawl dedek khawng om lalai hi.A hi hah thin muan mama na khat ka nei bilbel a Topa zong na zo tuh daan hong hil ci ka phawk kikik hi.

Oct 2, 1995 Ni date tawh Immigration Zum pan lai khat hong theng a na Asylum seau sia Approve a hi man US ngam sung ah na uk tan vei( ciangtan om ngawl) na teang thei a nasep zong na uk bang seam thei ni hi ,ta sia sung ah na Innkuan pui te theampo zong a ki hel hong ci te ..aw US Kumpi te awng thuthiam lalawm uh tei .Topa na thupha namcin hong pia thua lai hen.ci tuh ngawl thu dang mama a om bua hi.

Ka nungphaw thu se ..US ah Asylum hong kipiak se US Citizen dong hong ki pia khol to pai hi a US ngam pan a piang mi khat tawh ki bang US kumpi tung pan hamphat na theampo zong hong ki pia/hong ki ngasak hi zezen thong hi..NA SIA LEI /THUPI LEI sa ngawl nu????

Hi teng se US a First step…Start na hi a second step nasep daan zom lai tong maw..

Wednesday, October 26, 2011

US VISA ka nga na thu!

US Visa nga na thu!

US kumpi te na US ngam sung ngamdang mi te haw le awi mama a ngamdang mi te tung pan a sum koi bah nga thei /tumsak thei tuh ci se a mate sum vawt na lianpi khat na hi nginge hi.Vanleang saap/Hotel saap/Van lei na/a taam sung an neak man..etc
ei papawl se US ih pai nop se US hamphat nate veo a neak pui nuam daan hong mu hang Visa pia nuam ngawl na hi nginge hi.

Tasia hi tana Visa tum te US a taamsuak ngawl tuh / cia kik nanak tuh ci hong muan tuh a kisam mama thu hi.US taam suak a US kumpi ii social benefit teng neak pui tuh hong muanmawk ngawl tuh thupi..ei la US theng thei lilim phot leng sum thalaw a taamsuak se Innkuanpui te sam thei tuh ci se ih tup ih sawm bel hi pai malam..

Kei zong hong muan thethei tuh Kawlngam a ka Inn ka lo/mawtaw/Bank account/Sai vawtna/Income tax ka piak na teng Lawyer te ka vawtsak se keima le keima ngangawn nasia ka kisa liluu mama a, tuteng buang tawh se muang saam vaak ci a kuama kon law ngawl Visa tum ka hi hi.

A hihah kei muanmawk bang hi ngawl Visa hong piak ngawl te U Son ii lawmte Zangkung Embassy a seam khat om na paupui leteh huu thei na lampi om tha tuh ve hong ci sia ka phawk kik hi.Kei zong maizum maw a Embassy pai a kawl te khat receiptionist tung a U Son lawmpa ka paupui nuam ka ci le ama kom ngawl luilam a Zi na hong nutset a ka thu teng ma ka son pai thei bilbel hi.Phone numbat pia tan koma a thu teng kong son kik tuh hong ci a,lungdam tak Thuwana U Neam te kung ka zin ka zuan hi.

Tua nipi sung se ka khansung ni tun sau bel le Pathian tawh ka kinai bel hun zong hi thei tha tuh ci ka ngaisun hi.Thudang mama ngaisut tuh om ngawl Laithiangtho sim thungen –Embassy pan phone saap tuh ngak ka hi hi.

Nipi khat cing peet ma ka saap Embassy pan phone hong saap thei mama ngawl te zing khat thi le thi thang le thang ci embassy phone ka paupui hi.( Tasia lai bang Mangkam daan tawh paupui khi ziam maw ka ngaisut kik te he mama zo nawn ngawl khi zei..)

Ama zong na tel pai bil;bel se na thu teng counselor tung son zo khi hi hong ci te tua le Visa tum kik tuh khi ziam ci ka dok kik bibuu ma tu dong mamaw ka kisa lalawm hi.Lawmpa na le Visa na tum tu le tum ngawl tuh se nangma thu vingveng hi..ci ziau bilbel..

(1995 July Ist week le 2nd week sung teng hi a a ni lian se tel nawn ngawl khi hi.)

Kei zong ka lai teng kaikhawm ( Ka Passport se Insein a renew tuh aap zo/Visa tum man tuh ka Dollar kop teng aap kik zo sii) tateng ka kaikhop na tawh sun 12 saa zawk te Embassy ka theng zo pheang hi.A lamdang mama Pathian hong ngealsak na khat -a tattak se zingsang nai 8 zum hon tansii a Visa a ki tum se tua ni zum mai lai khat na ki taak a- Visa tum tu te Nitak nai 1 te zum ki hong pheang tuh ci ..hi luilam..Haleluija!!
Ka nung heak kik te tua nipi se Counselor pa US cia kik tuh hi tanah shopping pai nuam ta na zum hong hak a tua hang a laap ka hi hi. Pathian ngealna om a hi hunlam tu khawng ka ngaisun kik te ka phawk sasan a Topa hoi lalawm ni hi ci tuh ngawl a dang a om thei bua hi.

Kei zong nai 1 saat tu ngaak pai zum sung ka tum le kamphen nu Karen Nu na hong sam a Siapipa( counselor) na Nang Zingte nai 8 laap hong pai ta hen hong ci hi..ci hong son te ..Haleluija..thu khat papao om naanak vaak ei ci ka he pai hi.

Kei zong a zing sang kik te nai 8 laap ma zum ki ngual lalaeau le saksaang ka khualhaw pui te khat zong na om a paupui ka saap hi vamual hong zo bek te ka kikheam pai hi.Dam ka heak kik te lawm te zum sung ki paupui/mealheak om ci khawng le Visa tum khawng kuama na hesak nuam ngawl na hi nginge thong hial hi.

Tawm vei zawk po ma te hong kisam pai bilbel a ,Counselor pa na ka file teng en kakawm le ka tum masak lai hong dok teng ma dong kik hi.Nasep/US a bang hi a pai nuam/Sponsor kua/Bang bah om ci teng ma dok kakawm ka Visa tuh a aa aat se ka mu nginge hi.Praise the Lord..

Nitak nai 3 te Visa fee tuh US Dollar 30 tawh Zum hong pai kik tan hong ci se ka bil tha sung za bek a,koi sung om khi ziam ci zong ka ki he nawn bua hi.

Ka Passport la July 24 ni tetaan bo tuh hi zo Nipi khat bek hun nei..Tedim Innkuan pui te zasak ama te zong lungdam tak Zangkung delsuk ..Nipi khat sung US Visa ngasa Innkuan pui te tawh kithawl a Kawlngam om se Vantung maleap na hi zaw nginge hi.

US ci a ngual theampo painopna/Khuinawi le khuaizu tawh kidim Vantung maleap a ci liang uh ngam pai tuh dinmun ka din te..Topa lungdam lalawm hi cit uh sim ngawl thudang a om ngawl hunlam ka phawk hi.

July 22 ni Zangkung pan Thai vanleang tawh ka pusua BKK zan khat le sun khat taam zawk te cidam July 24, 1995 ni zingsang nai 10 pawl in Dulles International Airport tuu a
Immigration te ih thudok suk dok to teng zong koi bang teng zong kantatan ka na khi ziam maw..Khat bang na nui milamual khut mee lak vakil a keima muanmawk nang pa ngangaw na cia kik ngangaw ta le ci hi tam ci nuam hi tuh ka um hi.Ngual theampo puasua zawk te puasuak a kongkha a U Son le Thangno na hong mua se tu dong ma ka mitha sung bo maw peuma..White House mai tawn a Inn hong zawt pui te ka mang hi liang bo maw ngangawn ci tha dektak ingh.

Lawm te ii USA se U(You) Start Again a ci se tua ni July 24,1995 pan kipan khi zei///

Wednesday, October 19, 2011

KA SUNMANG( DREAM) Kum 20 kiim te taangtung

Ka sunmang( dream) kum 20 kiim te taangtung !!Praise The Lord!!!

Keima tup le sawm bang Topa na thukim pui a taangtung hi thong le 1978 kum Mandalay University pan ka sang man po te Germany pai a nasep a sum zon tuh a hi hi.Job Appointment Letter se tua laitak Germany a om U Son tungpan ka ngasa a hi hi. Painting Company khat a nai khat German sum pheak 5 tawh nipi khat nai 40 sep tuh daan a Kawl kumpi tung kum 2 sung Income Tax piak khol tuh hi deap hi.

Kawlngam passport la sum tul sawm puuk tuh ka nga ngawl man ka nga thei bua hi.Passport nga hi leng Germany Visa kul ngawl ki pai thei nginge//

1980 kum te Aizawl pai to Sangsia sep sung India passport ol no tak nga ka ma leng US Visa nga zo ngawl laleau ci teng tawh sum meet del a Zangkung /Mandalay/Calcutta/Bambay ka ki le se kum 10 ma cing to thong hi.Ka sum vawt daan uh se Zangkung/Mandalay pan Kham( Gold) le Ngun( Silver) lei India ki zuak to hi.A tatak se ngamdang sum( Rupee) suak thei tuh ci na hi.Tua sum teng tawh Palee( Pearl) /Diamond/US Dollar ci bang lei kik a Kawlngam ki zuak kik hi.1990 kiim khat vei bang se ngun pua to dollar ka puaksuk uh se percent 40 bang a meet hun zong om zen hi.Ngun se van lian mama tanah Mandalay pan Calcutta dong mawtaw tawh a kipai a a kipua hi zen hi.( A tamzaw koma kutaing ki hawl hi.)Ngim huai mama bangkhat a hi hang tasia kaan a meet zaw sum vawtna se tam lei ngawl tha tuh ci ngaisun ingh.

Tua hun sung teng ki laklaw kuama zong na a lal/taak zo nawn ngawl phial tuh a ki ngaisun Kawlngam Socialist Party bang zong hong bo a..Kumpi thak Policy thak hong kipat kik te thu le la tam mama kilai man hi.

Kei zong Tedim a Innkuanpuinu nasep na tungtawn om lalak se Mah Sah Lah hunlai a political post lian mama khat a ki ngaisun Myonee Tamah ( Township Co-operative)ah Secretary khawng zong kum 2 sung ( 1988-1990) sung ka seam liluu manpo sii hi.Tua hun sung zum nasep daan ka heak/sin teng zong US ka thet zawk FDA( contract) a muanmawk ngawl het nasep ka nga te nuamtuam sak mama luilam a, na theampo se Topa na a huhun hong hil khol ci ka saang a Topa minthang ka pok hi.

Kawl Mangthu zong tam maa hong kilai a, Kawlngam Passport zong se hong ol sak va ial bangma ngamdang pai asum thalaw hong popular va ial hi.1990 kiim bang se Japan a sum thalaw a om khat ii Innkuanpui te se nuntaak nuam mama hong suak hi.

Sum vawt na zong tam mama ki lai a Bombay khawng pan diamond zuak tuh Zangkung khawng hong pai thei thong te ei sep thei tuh hong om vangau ngawl tanah Sen ngam /Musee saang Mawtaw po zuak a kipan kik se theam po ki thuak niknek lalai tanah ci law he ngawl ka om lai tak US Visa tum thei na tuh Topa na hong ngealsak luilam hi.

Tua hun lai Sen ngam ka puak uh mawtaw se—Mercedes/Honda Accord/Mitshubishi Pajero ci khawng teng hi deap a nasia thei limlum mama bilbel hi.

Kawlngam Passport zong se Suapui Kam Za Pau( Cingcingpa) ( Perth-Ausie) Zangkung a Travel Agent Company a vawt lai ,ni khat ka haw le ..Kong huu thei na dang he bongh ngi..Passport a thong vawtsak thei tuh khi hi..Na matpungten copy nuasia tan na Passport zum ah Datpung na ki zai leteh hong ci na tungtawn ka nga hi.Tua ma kum 10 sawm vaal lai Tul sawm ngawl tawh ki nga ngawl se Passport a thong hong vawt tuh mealheak ngualtam ka nei zong Topa tung lungdamko tuh sim ngawl thudang om ka sa bua hi.


Tu bang teng tawh India saang sum vawt la piang thei tatak nawn ngawl..Sen ngam mawtaw zuak na sum teng la theam thuak, ci law he ngawl Tedim a tawlnga kawm Tualpinu ii –Miehtaamuan Datkhuaikhaan –( Labolatory Clinic) vawt sia po ngak ka om hi.1994 kum bo lungdam vawt sung khawng khat te US pan U Son ma na Aizawl a haw tuh thu le ki mu nop thu lai khat hong then laleau hi.

A lamdang mama thu khat se 1986 kum June tha sung Zo History Laibu vawt tuh in US pan U Son Calcutta hong pai a, nipi khat sung Zo History buaipui ka unau ka kithawl uh hi.Ama ma na US Visa hong tum pui le lamet a om thu zong ka kikup uh te..
Kei ma na-Kawlngam pan Zi khawng ta khawng ma hong nei phot leng a ka kum kum 40 bang te hong pai pheang leng ci ka ngaisun ci..ka zo kik se lamdang sa si khuangai mama si luilam hi.Ama kung a pai nuam ngawl daan ngaisun hi.Tasia hun lai Tualpinu tawh se a ki he taciang bekma hi a ki teen tuh za dong zong a theng ka hi bua lai uh hi.A hi hah Topa na ka kampau se nguaksuak sak ngawl in, ka ci bang lian taangtung in Innkuanpui nei zawk ka kum kum 40 cin zawk 1995 July 24 ni in US leitang ka sik hi.Haleluija!!

1995 Kum March tha sung Aizawl a U Son tawh ka kiciam uh bangma nuamtak ki mu in Nipi khat sung khawng ma ka ki thawl uh hi.Keima sum vawtna/ka Innkuan omdaan teng ka kikum a US Visa ka tum nop thu ka son te,US a thet kik po te Visa tum na tuh lai kisam teng Zangkung a hong thak tuh ci teng tawh kei zong Tedim ka zuan kik hi.Ka ki son sa bangma May tha sung US Visa tum na tuh lai kisam teng Zangkung U Cingh Neam te kung na theng pai a Rev. Thawng Khan Khai tungtawn in Tahan pan tua lai ka nga hi.

US kong pai thei zezen tuh a hi le bang teng kong ki nging tuh ziam ci ka dok te..
Puansil niikteen ki ngin om bo..Na Driver Licence le na NLD Member Card hong keng leteh nungta thei tuh ni zam ..ci hong zo a, tua lai ka tel ngawl hang a mun tatak ka thet te tua te 2 ma thupi bel hong suak takpi a tua te theampo zong Topa ngealna sa om hi ci ngaisun ingh.( 1990 kum Kawlngam sung Party ki phuat thei po te Tedim NLD phuan phit sung ka ki hel na tawh NLD member card Daw Suu kutaing minthuu ka nei deap hi.)

Kei zong a manlang thei bel le ka ngin thei za tawh June tha bo Zangkung tuaksuk se Zangkung a tual tel zawhiat a hi Pa Pau Ngin Do Pau lamlak na tawh Paassport thuk/Visa tum na lai teng Sitnii tawh ka vawt hi. ..Sitni pa bang na –US Visa tum tuh ka vawtsak tam mama sung hi bang za a pha/muanhuai tam ngawl ve..nga nanak tuh kong um ci deap se kei zong Visa nga pai tuh ma zong ka ki sa tha pai laleau hi.

Tua hun lai US Visa tum daan se Zingsang nai 8 zum hon laap tansii a tum hi lel hi.Kei zong tansii /Form teng fill up Interview tuh ngak pai se a thum na khawng khat hong sam a kam thum kam li khawng dong pheang..sorry ci pai laleau a, ka nuai khawng hawng hi le taksuk a bo vadii tu bebek ka thinsung hong suak hi.

Calcutta a ka Visa nga nagwl lai Keima tangval lai hi a keima nguak thuak..a dadaan khat om lai…
Tuh tatak te ka Zi ka tate ka mit tha sung hong suak vanuai a ..kei a tuh Leitung se bang zong hi thong ziam ka ci ni hong hi laleau hi.

US Visa nga kik a ka sunmang a taangtun na thu zom lai tuh khi hi.

Tuesday, September 27, 2011

US visa tum tu Calcutta ka pai le Sumvawt suak!

US Visa tum tu Calcutta ka pai le Sumvawt suak!

Aizawl a sangsia ka sep sung ( 1981 kiim)India Passport Rs 200/- bo ka seau se bangma haksatna/thudok mal khat zong om ngawl ka nga pai hi.Haleluija!
A tatak ka nung heak kik te Pu Siamkiam na thukan te tung keima nau hi ci hong recommend hang ka nga ka hi nginge hi.

Kei zong Kawlngam pan ka nga zawk ngawl Passport a ki ci ngamdang khualhaw thei na ka nga te keima le keima nasia ka ki sa lilu mama tha hi.Ka PP nei U Son ma zasak pai a ka hi le ama zong na US pai thei na tuh lampi om sun Intensive English class kaa tuh I-20 hong then pai vanang hi.( I-20 ci se US a ngamdang pan sangka tu te sapna hi.)

Kei zong I-20 ka nga te Visa ngasa ki tuat pai laleau se ka sangsia sep na pan tawlnga, Calcutta ah US pai suak tuh daan ka pai hi.Ka nasep pui te 2 na US paisuak thei tuh sa tanah hong zui deap a lungdam na ki son zo ngawl hi.

Kawlngam pan Aizawl dong nutset tuh hong del to Thangno( Thuklai) tung zong lungdam lalawm a ka ngaisut kik te lamdang sak saan kik ingh.Ama Poona University pan a sang man zawk bek hi US khawng ma zong a sawm khawm ka hi deap uh hi.

Silchar dong MST Bus to suk..Silchar pan Calcutta Vanleang Airbus 737 tawh ka len se Air Bus ka khan sung ka to phit hi a nasia ka sa mama hi.

Calcutta vanleang kuan se Dum Dum kici a vanleang tung pan lei ka sik te kei zong India ngam sung om ka hi hang ngamdang pai attak ka kisa pheang a, nidang mealheak sung sumvawt khualhaw a hi Pa Hau Son Za Hau te Pu Lam Tun Lam te ii Bombay/ Calcutta a cici se ka phawk mama hi.

Calcutta Mizoram House a zin tung tuh ci ka pai uh le Room khat zong awng ngawl tana eimi sum vawt te tun na a hi Kunga Hotel zuan se eimi tam tawh ka mu pai uh hi.

Kei zong ki muang mama a US consulate a Visa tum ,Form teng fill up / kei muamawk tawh van le lei kisam ,kam thum zong thu dongh ngawl sorry Visa pia thei ngawl tuh khi hi ci ziau lel tak..

Ka khan sung ka thinkiam le ka khuangai bel ni khat ci ka ciamte hi.An zong tui zong ne zo ngawl ka zin tun na Kunga Hotel ka lawm te 2 tawh ka zuan pong uh hi.

A tatak se thu ka heak ngawl lalawm hang hi a Ka sangsia sep tawp ngawl zaw a Mizoram Govertment te ii sawlna lai khat vawt leng Visa se a ki nga lalawm tuh ka hi nginge zen hi.Tua laitak Mizoram Education Minister F.Malsawma hi a ka Innteak nu suapui seal te khat hi.Chief Minister zong la tu laitak a seam a hi Pu Lal Thanhawla ma hi a, a Zi Upa se ka sangsia sep pui hi lalai hi.ci nopna na Topa na lem sa hi le a lampi tuh se om lalawm ka ci nopna hi.)

Tua ni tak Kunga Hotel mawk sen sai a an ne tuh lawm te 2 tawh ma pai se ka muanmawk ngawl het Tahan ka om lai khangno makai Sya En Khan Nang tawh ka si luilam uh hi.Ka thu teng ma hong dong a ka kison se US mama pai kul bo..sum vawt leteh nuamsa mama tuh ni zam hong ci hong hanthotna tungtawn sumvawt sung theng ka hi hi.US pai na tuh ka sum ken se Rs tul kul hi deap a sumzian cing mama lel zam hong ci se tha nga cip a kipan ka hi hi.

Tua kum sung teng ama ma tawh ka sum nei sun teng ngawm a Calcutta pan mawtaw van puasuk..kawlngam pan Japan nai ( Seiko) khawng ci bang pua to se Bhutan khawng ah zuak to ci bang teng tawh kum khat se hong cing to pai hi.Thangno zong kei hong nutset Aizawl hong pai na pan Zangkung dong na paisuk se sumzian tuh honkhat ma hong nga a tateng tawh ma hong kipan se 1984 kum bo te ka 2 ka sum nei theampo ngawm ki thawl suak ka hi uh hi.

Kei Aizawl ah kum 4 bang ma om hi lei sii..ama Poona University a kum 4 ma sangka hi lei sii tanah India sung se ka Innteak vapum mama bilbel uh hi.India Passport zong nei khawm hi deap khu zei!!Nasialua!!

Tu bang teng tawh Zangkung /Calcutta/Bombay ki le suk ki le to ka vaak uh se kum 10 sung ma cing man thong hi.Tasia sung Zi zong kei a tuh a phabel nei man/tapa/tanu zong Topa letsong saangman khi hi.A tatak se US Visa tum tuh Calcutta pai lalak se Pathian na na nuntak bulpi kipat na tuh sum vawt lawka sung hong thun a na hi nginge hunlam tu khawng te ka nung phaw sasan hi.

Tua hun lai ka tup ka sawm bang US khawng theng hi zezen leng tu ka nuntakna koi bangh a hi tam..Sizang Innkuanpui ma ka nei tam..Sizang mi u le nau tu za tawh ka meal he tam..Tu dongh khawng Zi ngala po ka om tam ci se ka ngaisut kik te…..

TOPA PATHIAN na kei a tuh a hoi bel tuh le a pha bel tuh hong ngealsak a hi na thu ka phawksan kikik a Haleluija ka ti lo thei lo a ni!.

1990 ma hi a US ah Ei mi se U Son sim ngawl zong om ngawl thong vei tam..

(Mizoram a Sangsia seam a Lusei kam dei bangka pau thei huhau zong tu khawng te lawm le ngual hauna ka nei baan ah tu mama ka nasep sia zong a nga ka hi lalai hi.)

Na theampo a bit phua a ka nuntak na ama dei bang hong zeak Topa minthang pok ngawl in ka om thei bua hi.—Praise the Lord!!

Wednesday, September 21, 2011

Zan khat taam tuh Aizawl ka pai le Kum 4 taam!!

2002 ziam maw 2003 ziam maw ka Birthday a Tualpi Nu na nau te pawl khat tawh, College Park, Route 1 tung China Buffet ah an hong neak pui a thu sason se Lt.Col Son Ko Pau thu ka son tha luilam uh hi.Pu Pau ama Kum 26 a phak a Lt.Col nga zo ci thu son se nau te khat na nang ee Kum 26 na phak lai bang na seam ziam ci luilam..Tasia lai ama zong 26 khawng ma pha daan hi.

Kei zong ka ngaisut kik te kum 26 ka phak( 1981-82) lai tak Falkawn High School, Mizoram ah Acting Headmaster ka sep hunlam ka ki phawk kik hi.

1978 Kum se kei a tuh ka khan sung ka makngil thei ngawl tuh kum hi luilam..October 12 ni muanmawk ngawl het ka pian na Pa na nusia ..tua zawk tha 2 a cin lian ni December 12 ni te ka pian na Nu na hong nusia laleau.
Nu le Pa om nawn ngawl te lonely( lukhat mama ) ki sa vahai thong hi.

1979 Kum hong thak khua khawng a om tuh hang zong nuam ki sa tuan ngawl tanah tasia ci vacin zong om tuan ngawl Tahan zuan hi pong..

May tha sang hon kik te Tahan pah pang in Pyinkhunglay ah Affiliated Middle School ah lai hil tuh kipan se upmawk saang hoh nuam kik bilbel hi.Ka sep pui se Kam Ko Zam ( Tahan-Vangte) a hi zong Malsawma ( Tahan) a hi zong Pari ( ZODI Singer) le Kawlte Ngaknu khat hi lai ve a min zong he zo nawn bua thong nge..ngualnuam thei mama bilbel..Pyin khunglay Khua se minam kim ma teen na khua hi a pau se Lusei kam ki zang hi ta nah Lusei kam sin na khat hong suak bilbel hi.

Kum khat ci se tawm vei cing laleau bilbel a te USA U Son tung pan lai khat nga a Aizawl na pai leteh Prof Siamkima a ci khat ka lawm te om ve India passport khawng na vawt nuam le hu thei tha tuh ve ci luilam a kei zong lawp tak ma Aizawl, May 1979 sung ka zuan thathaong hi.
Aizawl ka thet te ..ka sang sia sep sung ka Lusei kam sin teng zang thei ngawp tuh ka ki up mawk se suak zo tatak ngawl thong na poi peuma.

Zarkawt a Comfort Hotel a kic na ngiak a te zingsang te Hotel nei te mun Prof Siamkima tawh ki mu tuh kong pai ve- na he ngei uh ziam ka ci le.. he khu hi ..Venghlui a ci na teang hi ci… pai daan tuh teng hong son thei bilbel a lungdam daan ki son zo ngawl hi..Kei zong peang tawh lamseau a zong phei pai ka hi le haksa ngawl het ma Pu Siankima te Inn theng pai se ama khual na haw a hi man tua ni taam a ka ngak hi.A Zi a hi Pi Rengchhawni na se mealheak tatak ma hong vawt pai a ka om daan hong nuam pai hi.

Pu Siamkima se ni dang Haka ngam Tiril Khua a Middle School Headmaster hong seam ngei le Tahan dong khawng zong hong pai ngei khat na hi luilam a Halka kam na thiam peuma hi.Cotton College, Gauhati pan Master a nga zawk te University of Illinois’ pan Literature sang Master ma a nga kik mipil mama khat na hi hi.Tua hun laitak Mizoram Education Dept ah Deputy Director a sep laitak hi a,Kawlngam om daan /Kawl kumpi thu se na he mama hi. Math Major tawh BSc nga ka hi thu ka son le ..kawlngam mama cia kul bo Keima nuai a sangsia seam in..tha sum Rupee 1000 vaal tawh kipan tuh ni hong ci thong se ka mang ziam ka tak ziam he ngawl za dong ka luangdam mama hi.(Tua hun lai Kawlngam thasum tam bel sia K-800 hi a Rupee 1000 se K- 1200 tawh ki kim hi lai hi.)

A hi hah Lusei kam tawh Lecture pia thei tuh dong kampau na thiam phot kul tuh a hi te tha 3 sung kamsin in hong ci hi.

Kei zong tua ni pan kipan Aizawl khua sung a ki hawm Tadensaa nam 10 kiim bang se a pat na pan a tawp na dong sim/mu po paupui ci bang ka sin hi.
Tua hun lai Aizawl a kawlngam mi se tam lalawm ngawl lai deap a khualhaw khat po ni po tawh ki mu thei bek hi.

Mizoram Sang te se a tam zaw private saang hi a ahi hah sangsia te thasum se Kumpi tung pan grant veo nga a tasia tawh a run na hi nginge hi. Kei zong mun 2 mun 3 khawng Interview pai se Lusei kam le Mangkam veo bangza pau thei ci veo hi a ka nga pak thei bua hi.July 1980 te Falkawn H/S Board te na hong la a tha sum Rs 1200 tawh ka kipan takpi thei lei hi.Sangpatang se tan 8 pan tan 10 dong 60 kiim khawng bek a pha a koma Sangsia 4 Off period om vet ngawl ka seam hi.Kei a tuh se ka thasum tam mama sa lel tanah nuam kisa phot na ve tawm vei ciang se sang dang te ni khat period 3 po tawh ko saang a thasum tamzaw nga ci daan heak zawk te datham sak peuma thong hial hi.
1981 sang hon te ka Headmaster se B Ed training hong pai te kei Acting Headmaster ka suak liluu thathaong hi.Haleluija!

Acting Headmaster ka sep te zum vai tawh District Education Office veo thasim report pia ka pai na tungtawn Syapi tam ma tawh ki he se Aizawl khuasung sang K V M High School te na hong sam a 1982 June tha sung ka join hi. Tha sum la 1600 nga sii ni khat period 4 kan zong hil om ngawl tanah nuam ka sa mama hi.Zingsang zong Coaching Class ci a Private tan 10 phii tuh te class hil sii tanah kom mama ka nei bua deap hi.Ta bang ka sep se 1984 June tha dong Calcuutta a US Visa seau tuh ka pai dong ka seam hi.

Aizawl zan khat taam tuh ka pai se Kum 4 sung ka taam thu se tu bang teng zei///

Tu khawng ka ngaisut kik te Topa favor nasia attak a saang khat ka hi hunlam ka nungphaw sasaan hi.Kei bang lel Kawlngam mi khat Aizawl a Innteak tatak ma ka om thei a ka uk ka nop teng nuamtak ka seam thei hi.Lamkhat pan tabang ka om thei na tuh ka background se God Father ci leang ki khial ngawl tuh a hi Pu Siankima te Innkuan hang hi a amate Innkuan tung lungdamna ki son zo ngawl hi.

Sunday, September 4, 2011

25 Anniversary-Silver Jubilee



October/November 1984 hi ma heang ingh.Mandalay a saksang pan mawtaw van ka puaksuk teng zuak a ka om sung Suapui Paupi ( Tun Khan Pau) na tu laitak correspondence phi te om ve haw tu- ci na kei zong tu ma kum sawm lai ka sangka a hi Mandalay University mu kik nuam kawm ngaknu te kung haw kawm tu ka pai uh hi.

Mandalay University zong la tumdang vavan na om tuan saap bo..Bus zong tu ma a tai ngei teng ma tailai..Ngaknu Tangval Sitbing tawh vaak lialua a hi hah Laisin saang khan khawng le lui thei ngiapnuap daan a mu ingh.

Tuak ka haw na uh ah sm Khup Za Cing( Thuklai) /sm Dim Khan Huai ( Huaino-Tahan)le ka mu ngei ngawl Sizang ngaknu dang khat..Kei Ngo Cin Thawng khi hi ci ka nutset le Cinghkok-khuasak pan khi ..na min zaza khi ve……..na ka Lawmpa te sung pa ka iit bel ci ve ..(eipawl man lian maw.)

Kalaisai..banglaw tu-Tasia hun lian ma ka thinsung nangma lian hi ei..tu laitak ka zazon..Love at first sight kici a ka up ngei ngawl ve .I don’t care who you are Where you from What you did.. ci la bang lian ma zei…Haleluija!!

Cia kik lam Mandalay a sangsya seam Suapui Mang Za Hau ( Haupu) kung baang phei se a thu teng ka son le ..aw Khuasak zangkung te nga…. hong ci a tua le hi sia vai nangma tavuan vingveng hi tuh ci ka kinusiat uh hi ve….

Topa planning hi vaak September 4, 1986 ni Lophei Tuiphum Biak Inn tung pan Pawlpi keam Sya Rev. Ngin Khai na Topa mai le Mipi te mai ah NUPA nu hi ci hong pulaak se tu kum 25 cing vazang pai thong hi.Haleluija ka ti lo thei lo a ni.

Tanu maanlai/Ngaknu picing /bangkua hum thei tuh khat a kua ci zong hong tel vaset ngawl /khua khat tui khat la a hi ngawl kei bang lel tung hong pumpiak ngam Pu le Pi tung lungdamna ki son zo ngawl hi.Ka pian na Nu la Pa na hong heakpui nawn ngawl ahi hang a om na pan bangza lungdam/lungkim tuh ziam ci se tel sitset ingh.

Topa zong na ama tungtawn ma in Pathian letsong lianbel a hi tano Zam Tual ( Tualpi) ahi zong Khawmkhawm ( Vung Khawm Dim) ahi zong hong pia a Lungdam ko tu sim ngawl thudang om ka sa bua hi.

Koma Nupa nuntaak sung Topa mai le Mipi mai a kamciam na a ki nei bangma Lungdam hun tampi a om bangma haksat na tampi tak zong kan tan zawk na tha hong pia TOPA min thang tontung tahen!

Mai lam hun te theampo zong ei hong bit phua a piangsak Topa na ama minthan na tuh le a ngamzaii na tuh a kisam babang hong zang tahen ci se Koma NUPA thungetna le ka kiaapna uh hi.

Tuesday, June 7, 2011

Pu Ngaw Khup La

Pu Ngaw Khup ( Khuasak-Khualui) La

1.
(a)Zua nih thum lai pheiphung tawi zaang, sang le laal huai ka na e.
(b)Na hen ngeal cing pa taang tuang sa, do in tui bang la ta ze.
2.
(a) Mim bang pian na ka tun maang awng tongdam zawi kam thiam awng nge.
(b)Tongdam zawi le bang thang sung dip kimpui na ngual siing ve te.
3.
(a)Mim bang pian na ka zua lun awng maimit lenngual pha la te.
(b)Maimit leen ngaul pha la n ate, Zaangsi lai lai nga seap te..
4.
(a)Zua ni thum ii lang lam sawm sia, zaangsi lai minthang saang nge.
(b)Do sial lum puak bang lel ingh nge tu le ih huang nguak ta e..
5.
(a)Aal bang hong taa ka ciin maang awng, na kiak taang bang pal saang nge..
(b)Min bang pian cii tawp na tu, kawi tawh hei khial thong vet e..
6.
(a)Pu pa khan ngui zawp na bang a, phung ni thum ta do lai hen kawl khai ingh nge.
(b)Saang kaa lal hen minthang bang keak, Zaangsi lai minthang ung nge..
7.
(a)Mim bang pian na sak ciang vaangkhua, Zaangsi laal vai a hawm na..
(b)Sang le lal vai a hawm na, tai nga se na, tu leh daai a dam ta ze..
8.
(a)Sen a pu von zangsi lai a, tai nga a duang bang hing nge..
(b)Tai nga see le ah sial lum tawh Zaangsi lum bang sung hing nge..
9.
(a)Zua lun teng po, sei saang tang bel, na nuai vang khua khaai vet e..
(b)Nu tun teng po, laam dal bang khaak, han tui vang khua uap ve te..
10.
(a)Von na tawi luang banh thang sung dip kung hulh phung cing ka na ze..
(b)Meal mak hui sii hong laang ta e, vang khua lam bang zong hing nge..
11.
(a)Na sau nun nuam cial phei nun nuam vang khua pan nau bang om nge..
(b)Hai bang ngak tu, taang khat tang sen. Siing duang sawl bang bang sak nge..
12.
(a)Thuan ih tu suan, tun ni ngeal awng, na kiak taang bang paal saang nge..
(b)Tha kiak paal e bang thang sung dip kimpui na ngual sung vet e..
13.
(a)Kot kawl zing vai ka hawm pui tu phung tawi huan bee bang zawn e..
(b)Sil puan pha zong duang bang ngam ngawl, zua nu ngei teng tuam sak nge..
14.
(a)Kawi aw an bang nong iit man a,von mom taw, zing vai hawm te..
(b)Kiak tuh ngam bang nong kham na sawm sial tung hong tuang sak te..
15.
(a)Nu tun maang le zua ni thum awng,leu tu sawm sial aw cing nge..
(b)Mual pan ning tui kong sia ni a tun maang zua maang nong hei naam..
16.
(a)Phung sua sia ee, khan puak lel ingh thai le von nau bang ka pee..
(b)Phung awng hen kol nong bul sawm se, tai nga sep taw ciam hi veang nge, hen kol nau bang ssut ingh nge..
17.
(a)Tian maang ngam zaang pu pa min vaw , ngi a ki zawng ka na ze..
(b)Ngi ka ki zawng kung hul bual a, sing taan vo sa hong sua ee..
18.
(a)Kung hul sung du zong na po se, ni khat huam thing bang sia te..
(b)Zaangsi sum le thin thu a khua bang zeak thei ,sia bang hong dem thiam ve te..
19.A Naw
(a)Meal mak lei do paw, khuai bang hang sa veang, zangsi mual ci’n teng, sun nau bang om nge..
(b)Zaangsi lia le taang hanlung ciam tek a,lei do khuai bang hang, zang tual ah khia ze..
20.A thip Na
(a)Sen pupa suul, na zui na, laal tang na ziam, it bel bat phu, lam bang a, nong zong ziam..
(b)Nga liam taang tawi, kei ka sua , neam na veang nge, thian mang thin thu thaang kum khua bang vei veang nge..
21.
(a)Nu tuun maang le zua ni thum, inn bang hee nge, awi lung zawk le von mom han lung ciam khawmg ze..
(b)Zua baan zaal vul saang sim lu, kawm pang zep na, tum maang zua maang tha kiak in, hong phawng ta ze..
22.
(a)Mim bang kei pian ngam ngau bang tak ka ziam maw om lai cit eng ka duang a baan thiam saang..
(b)Om lai khau bang suut thiam ci, ciau tui tawp a, va zing zin nge, sesum tam se thong nge..
23.
(a)Tuan pu pa Zaangsi kuam zing, vai hawm lai, zo tui lun ta, a phung tu na huai hi.
(b)Sak ciang pan ngua bang tuan na zang thei khua ah sawn tawh von tawh a phung ngeal a cing ta ze..

NB:Pu Ngaw Khup se Ka Zi Cingh Za Huai ii pian na Pa-Ka Sunghpa hi.

Wednesday, May 4, 2011

1978 SUNG PEI BIKBEK!!!

1978 SUNG PEI BIKBEK!!!

Kum 4 tontung Arts and Sciences University Mandalay ka sin lai se ka ngaisut kik te ka zaak na tuh mama zong om ka sa bua hi.Ka tel khat le tua 4 sung se ka khan sung nuam ka sak hun/ ngual tam te tawh ki thol hun hi a bangma hun khua tua hun nuam bang se ki nga kik nawn ngawl tuh ci a hi hi.

University kaa kipat Fresher kum se ngual thu malmeal ki tel tak ngawl tana a nop tuh bang nuam zo ngawl tuh bang a hi zong taawtaa myo tet khat a tuh se a nop na ciang khat le om vavae hi.
A nuam bel se kum 2 le 3 hun sung se ngual daan ki he zaw hiat ,ngual luheak kampau tawm mal tel zaw hiat lei kipan se ki luulee sak pian sung teng a hi hi.Kum 4 hong cing to vamuat te sang man leng koi sung zuan a nuntakna tuh koi bang kipan tuh ci daan thuak sung hong tum piapian zo ta nah nuam tak nawn ngawl thong hi.

December 1977 in Kei zong Pathian hesuak na le Nu/Pa/U te support na hang tawh Mathematics Major B Sc tawh le Evening Technology Engineering Class pan Mechanical Diploma ( March 1978) ka nga demdom lei hi.

Tua le bang seam tuh???Ka sin teng ki zang thei tuh maw??

Bangpo hi zong Inn/khua saang cia leang lothaw tuh ngawl thu dang om ngawl tuh..
Tua le Muster Roll khawng taw mun khat po eima le eima beak an nee thei tu ziam? Ta bang tuh zong om ngawl zen thong hi.

Tua hun lai se Kumpi nasep sim ngawl Lothaw tu hi a Kumpi nasep tuh se Kum khat a tul sawm sim na University pan Degree nga ka saap na nasep a ki saam se a za a sim bek ma hi tontung thong hi.Kum pi nasep a kisam thei se Ngalkaap Bu ci OTS /Palik Bu ci khawng veo hi a kum ciang tan lalai hi.Sang sya zong se PTA pan kipat vacin tuh kul thong hi.Lawm te PTA pan pan te tu khawng te Town Ship Officer ma suak ngawp napo lalaeau hi awng..Thuppi vaave sa ingh.

Tu bang teng kawm pan Germany pan ka U Vum Son kung pan Job Appointment khat Tembaw taa te tungtawn ka nga luilam hi.Tua Job Appointment se tua hun lai a tuh nasia mama a zan zong ka mu thei bua liang hi.Ngamdang Job Appointment tawh Passport ki seau thei ci se ka he lei hi.

Kawlngam Socialism policy hangin Passport se Kumpi te na haksa sak mama a University Graduate khat se Education Clearance ci in tulsawm a liau phot bua le pia ngawl zen hi.Medical Degree nga khat bang se tul sawm thum liau sak zen hi.

April,1978 sung Kei zong bangpo hi zong Germany pai na tuh Passport seau tong ci mit sii miai muai Zangkung ka tuak suk hi.Ta sia hun lai ka U Suak Kang se Zangkung ngun lang khat Dallah a Township Council lai aat a sep laitak hi a tuak pan ka kipan phot hi.Vaa na cia na lem lei ngawl tanah 43rd Street , Botataung a om Pano Kamcinthawng te kung pan nau om kawm in ka vai teng ma vaan in tha 5/6 sung khawng ka om hi.Innsaap/an neak man om ngawl a hong huu Pano Kamcinthawng te tung ka lungdam na ki son zo ngawl hi.
( Ka nau op te zong Doctor suak tawh hong nusia tawh ma hi zo ei)

Vuanyii te zum pan Passport seau lua form nga na tuh bebek ni 2 bang ka kan suk ka kan to te Form se ka nga thei lei hi.

Passport nga na tuh lai ki sam teng se..

Education Clearance lai
Personal Income Tax kum 2 piak khol na receipt
Gazette Officer 2 ii letmat thu a aamakhaan lai
Teen na Myonee Council/Palik recommendation ci khawng teng a hi hi.

Kei zong lai kisam teng ka vawawt se a sum bek ih saap vive hong hi to pai hi.
Education Clearance a tuh K-10,000 le Income Tax kum 2 a tuh piak khol tuh se K-1600
( Germany pan ka thasum nga tuh tung pan 5% ka na ziam maw a tuat sak bang khat hi.)

Tua hun lai a tuh in K-10,000 thong se tam mama ki sa a Zangkung khua sung sum nei tuh muanmawk mealheak tawh mealheak ngawl tawh tung ka tai kakawi se ka nga zo mama bua hi.A tawpna John Thet Kyi ( Kawlngam sung Tapidaw kipawlna Ulian) dong ciang ka theng hi.

Bang veo hong ci ziam ci le ta za sum Tul sawm nei leang ngamdang pai kul mama ngawl a vawt thei tuh tam mama tuh hi veo hong ki ci hi.

Ka cimawk mama te ka U Lian Kop Cin tawh Germany Embassy khawng pai in huu ka ngen thathaong zen uh hi.Phatak ma paupui in bangpo hi zong Passport nga phot ta vun a hi po le a dang se ki vaihawm thei tuh hi ci bilbel vanglak hi.


Ta bang teng tawh September tha hong theng a Tamdeang ka Pa kung pan ka Nu cina a zawm thu le bangpo hi zong khat vei peuma khua cia phot lilim tan ci na lai khat ka nga hi.
Passport seau lua teen na tuh lai kisam teng la sum om ngawl bangma vai ki zop thei ngawl tawh ciang ka Pa le Nu mu tuh in ka cia to hi.Topa na ka Nu le Pa maitang hong mu sak lai nuam a hi hun lam ka nung tel saan hi. October 12, 1978 ni in muanmawk ngawl het in ka Pa na hong nusia vetvot hi.Cina lup na tung ngak a hi zaw ka Nu zong na December 12, 1978 te hong nusia laleau a ka Leitung Pathian teng a bo hong suak hi.

Tu nungsang te ka heak kik thu pawl khat..

.Tua hun lai Kawlngam Passport tawh Germany se Visa kul ngawl kipai thei na hi nginge hi.
.Thailand/Bangkok pan tua hun lai Kawl Embassy te tung pan Kawlngam Passport se Kawlsum tul 2 khawng tawh ki lei thei na hi nginge tuak hi.

Bangpo hi zong tua hun lai Germany ka pai thei ngawl na tuh thu tatuam hong om sak Topa tung lungdam ka kao kik zaw hi.Banghang ziam ci le tasia hun lai Kawlngam pan pusuak pai a hi leng mealheak U le nau pan kipan Kawlngam thu le la bang mama he ngawl a mipui sapui Zi le Ta zong ki nei ngawl tha tuh hi.

Thursday, April 28, 2011

1976 Summer Vacation at Shwesayaan!

Shwesayaan ci Kawl khuano khat se Mandalay le Maymyo mawtaw lam mualtung kaa to na kipat ma ziat saang( Mandalay pan Maymyo pai ciang) ah ki pial hi.Lampi pan tai 3 khawng pha a Mandalay pan tai 20 kiim khawng pha hi.

Tuak khua a Shwesayaan Taattung se Kawl kumpi ten a thupisak mama luilam hi.Shwesayaan se Mandalay Taing sung Bateinyii Myonee sung hi ta na Lampi tawh kisai zong Bateinyii PWD te tavuan hi a 1975 kiim sung teng tua lampi a len se Lambo Uu Cin Pau ( Retired zo) ( U Paupi ci veo ki sam) a hi hi.

1976 kum khaal sangkha ( July-August hi tu um ingh) sung tua lampi lamkom /lam pha ngawl teng pua tuh in U Paupi na sum thalaw na tuh hong vawtsak in koma tua lai tak Mandalay University Sangpatang pawl khat khuasaang cia ngawl in Lam Kuli ci tuh ziam Lam Contract ci tuh ziam seam in sum hong thalaw sak thei a ki lungdam mama hi.
Shwesayaan Primary School ah hong ngiaksak thei a koma le koma anhuan in ka kipan uh hi.

Kua teng khu ziam ci le..

1.Mang Za Hau ( MASU-Zoo)
2.Mang Pau ( MASU-History)
3.Sing Za Khai( MC_Mandalay)
4.Mang Khan Cin ( Mangpu-b/o Bo Kyin-Bassist)
5.Suak Khat Pum ( BVS-Zangkung)
6.Ngo Cin Thawng ( MASU-Maths) ka hi uh hi.
( Note: Suapui Suak Khat Pum se khua cia tuh Zangkung pan cia to se tu bang thu a om te taamsuak a hong ki hel thei a hi hi.)

Zingsang khuavaak milmial nai 5 kiim tho se maiphiat sese hanawt sese kul ngawl ta na Pawkpeak/kawkeau le Tuzum zam a kuan hi a bangma haksat na om vet ngawl hi.Lei nawn na tuh Mawtaw khat zong ki vaihawm sak a Lamkom teng huuk na tuh lei to/ ta teng Mawtaw tung lawn/ten a te lam dum/lamkom na teng huk/buak / zel ci daan teng a seam ka hi uh hi.

Ni khat se Maymyo lampi tung Kattazaa kok na teng zong phaw a ka kuan uh phawk lai ingh.Lam kuulii ee ci ngawl se Mandalay le Maymyo kilaklaw mawtaw tung to ngaknu te mit kaai liiliai a et a khut laap va ngi khawng se nuam ki sa mama lai na po hi awng.Ta sia hun lai Maymyo le Mandalay ki laklaw se Jeep vive tai a hoi mama kisa hi.( Hilux/Publica/Sunny Pickup ci khawng piang ngawl lai hi.)

Kawlngam a hi bangma sun nai 11 bang dong ki seam zo bek a ni sa mama tanah sun teng ka ngia phual Sang Inn a cia se an huan duty sia anhuan/ a naap teng lum/mu ci daan hi a nitaak ni dial nai 5 kim te kipan kik se khua mial dong veo ka diang uh hi.

Tua hun lai Suapui Mang Za Hau le Sing Za Khai se KARATE ki ci Japan te ii eima le eima ki daalna ci tuh ziam maw ..Hi.. ci veo au vazaak kimai na khat thi dek mang dek a kin a tintaan a ka laitak uh zong a hi hi.Suapui Mang Za Hau na setbeng( Cycle) khat ( a U Thangpui sang man te a nusiat hi) nei tanah Nipi khat ni 2 se Karate sin tuh tai 20 setbeng sik Mandalay veo cia valeng paang uh hi.( A ni ma Black Belt veve a nga uh dong ma sin a a hanciam na uh le ..tu hun pau le NA SIA LUA hi mai..)

Tua hun sung Shwesayaan Pazaa pawi zong hong ki vawt a ko zong ka ki hel ngawp uh hi.Ka veang Kawl nupi te bang na An lim nano khawng hong puak ngawp deap zawsaap uh hi.Kawl pawi a hi bangma kawl ngaknu no tam hial ma zong pawi siim Khui leang/Siphuu leang tawh khua saang Sivuai siim daan ma hong pai tek uh hi.Ko zong la paupui tatak ngaam ngawl Kawl ngakno puansan sil khat bang a om daan hi vazul ta nah dik a sa ngawl ma ka om uh hi. Koma sung pan khat na a tel ngawl tuh ci Sizang kam vaset tawh..Zia la sung einyii a ni sil kongmalay sia sauhmiinkaat mama veang aw hong ci ek thong hial se tel pian ziam maw hong en valaap zawsaap a ki thasun huai heihoi peuma hi.( A ci sia le son bua tong ngi tel thiam tek lel tuh um ingh)

Tabang ka sep uh se tha 2 dektak ka sep uh te mi khat te an man/ bang man/ zak na teng ka dawk siat zawk uh te K450 tek khawng hawm thei a ki heang veang aw..Tu hun a tuh se kum lang dek tak ma Sangsaap/Hostel fee sik thei pai a ki lungdam lalawm hi.Tua hun lai Muster Roll ci a Lam kuli seam khat na se Ni tha K5 kiim khawng bek ma nga hi.Tha khat 100 vaal bek nga va mial uh hi.
( Kei zong tua contract ka man zawk uh ciang zong muster roll tawh kum lang khawng ma seam suak a Mandalay Evening Technology School pan Mechanical Diploma Course ka man dong ma ka kaa suak thei hi.)

Koi bang ko teng na tha 2 sung K450 tek khol thei ci se a lam dang mama thu hi. Dam ka heak kik te lamkom hukna tuh ka lei taw uh te se Kawlngam sung lei sak bel/suang bebek om na mun pan ki to bek dom ngawl lampi kom ka huh uh te zong te zong thuk thei mama sii le ni khat ka nasep hun uh zong nai tam mama na hi nginge hi.

NB: Lam sazian sit te sit zawk kum 30 bangma hi zo a hi te patau huai bua vaak ci hong pulaak ngam khi hi.Hong vaihawm sak Uu Paupi tung lungdam lalawm hi.

Wednesday, April 13, 2011

1973-77 Mandalay SIZANG sangpatang te!

1973-1977 kum Mandalay Sizang Sangpatang te:



1973 kum se Khamtung pan tan sawm ong a tam bel kum ci a ki ciam te kum khat hi a tua kum in eima Sizang sung pan 10 kiim khawng ( mun tatuam pan zong tawh) ka ong uh hi.A tamzaw se Art and Science Mandalay University ka na theng uh hi.Kawlpi pan tansawm hong ong a hi Sing Za Khai ( tu se..Rev.Dr.James Singzakhai-USA )zong Mandalay Medical College hong nga a ki lungdam tek mama hi.

1973 kum tan sawm ong a Art and Science University Mandalay sangkaa teng:

1.Do Cin Pau ( Khuasak) –History( Rev.Lincoln Do Cin Pau-Pastor Khuasak Baptist Church)
2.Ngo Thang –( Theizang)-Zoology ( Bo Ngo Thang –Inspector-Police)
3.Mang Pau –( Thuklai)-History( Revenue Officer)
4.Sing Khat Pum ( Thuklai)-Maths( Administrative Officer)
5.Kap Pum (Thingunau-Khuasak)- Geology( Geologist-Mining Dept-Nusiazo)
6.Mang Za Hau ( Khuasak) –Zoology le( SAT –Retired-Mandalay)
7.Ngo Cin Thawng ( Tamdeang)-Maths ( Tualpipa) ka hi uh hi.

MC hong kaa a hi Suapui Sing Za Khai tawh te tua kum University zom Sizang sangpatang 8 ka pha uh hi.

( Zangkung saang ka te se he siat ngawl thong khi hi.)

Ko mai Mandalay University sangka pawl khat..

1.Zam Cin Thang ( Khuasak) Geology
2.Magaret Ciang Uap ( Buanman) –Chemistry
3.Molly Cingh Ko Hau( Lophei)-Physics
4.Suang Za Dal ( Tahan-Lophei) Agri
5.Hang Cin Dal ( Lophei) Agri
6.Cope Khan Khai ( Thuklai) Medical
7.Aye Aye Khine ( Buanman) Agri
8.Mang Khan Khai ( Tahan-Thuklai)Geography
9.Kam Za Khai (Thingunau-Thuklai) ??
10.Vum Za Cin Pau ( Tahan-Thuklai) Medical
11.Dim Khan Cing ( Thanthan Hlaing)Tahan-Thuaklai) Chemistry
12.Thang Cin Dal ( Thuklai) History

GTI ci a Mandalay Government Technology Institute a Lambu sin se;

1.Mang Do Cin Thuklai -Civil( AE-Tonzang)
2.Lian Khan Dal Thuklai -Civil( SAE-Retired)te zong a hi hi.

Teachers Training College ( 1975-76) ah Sang Sya sin pawl khat -

1.Sya Hang Za Pome ( Ausie)
2.Syama Vung Za Niang( Rev.Tulsa-USA)
3.Syama Niang Khan Dim( Pensen) Khaikam
4.Sya Tun Za Cin ( P-Head-Nusiazo)
5.Sya Khai Mun Thawng( SAT)
6.Sya Ngin Pum Pau( T E O-Nusiazo)
7.Syapi Sing Cin Thang( T E O retired) Tedim
8.Sya Lam Za Khai ( T E O- Matupi)
9.Sya Thuam Pum ( SAT)

Tua hun lai in Mandalay ah Sizang mi a teang se

1.Pu Khai Ko Lian te Innkuan ( Chin Yeihtaa)
2.Pu Sing Za Ngo te Innkuan’( Bassist Bo Kyin te)
3.Pa Kham Za Dal te Innkuan

Kumpi naseam

Pa Lian Za Dal-( Communication Dept- Later-Rev. Tun Lin-nusiazo) ;Lambo U Cin Pau ;Male Nurse Pa Lam Za Cin ( Pumva) te Inkuan ci bang khawng teng hi.Pu On Za Nang ( Menzi)zong hong om man bang khat hi.

Ngalkaap sung a a om se Pu Mun-Bomu Khai Mun Mang ( Lt.Col ) te Innkuan baan ah Naanduan sung a Sizang tangval ngalkaap hon khat ma om hi.Lamkok/Mangpui/Zamno/Kamzakhai ci te pawl le Pu Mun taat a Pano Thangkangthawng/Kamzadal ci te pawl om hi.

Koma sang tum thak teng se mun tataum pan tan sawm ong a Mandalay ki si tua ka hi uh hi.Sial vom le sial vom ki ngai a ki ci bangma koma teng ma ki thawl thei pai/ thu ki si thei pai bilbel khu hi.Kawlkam saang ma Sizang kam nuam sa zaw vive ( Suapui Kap Pum le Sing Za Khai ngawl teng) ka hi uh hi.Suapui Kap Pum se Sizangkam tel bek a pau thei ngawl a Suapui Sing Za Khai se pau thei ngawp saam hi.( Tu hi le naak siam mahmah tae e)

Naanshih ki ci Mandalay nisua na saang a Hostel thaampheang bang dektak Inn pui sung ah hong koi a khangno tansawm ong tung vive ki thawl hi tanah nuam ki sa va neet peuma hi.Mandalay University main building tawh tai 4 bang ki khua la a zing sim RTC mawtaw na hong tha nitaak hong muak kik hi.Numei sangpatang te se khua sung lam 80 tung Tayuh taan/Laphone a cina a Hostel nuam zaw hiat a ki koi a a ma te zong RTC mawtaw tawh veoma saang hong ka uh hi. Sang lampi tung numei te mawtaw tawh ki sikthak/ki mu thak a ki awksaan va nuau zong se a hun lai a nuam mama khat na hi nginge thong hi.

Kum 2 na ciang se University Compound Main sung Hostel te a ki om a hi man a nop daan khat tum dang laleau hi.Shwe Pyi Aye a ci Hostel a se mi 2 te room khat veo hong koi a kei le Mang Pau se kum 3 tontung roommate ungh.U Paubawk le Sing Khat Pome:Ngo Thang le Kap Pum ci bang ka om khawm uh hi.

Sum nei a sangkaa ki om ngawl tanah puansil niikteen zong ki nei ngawl a puan ki sil sak man ki sil sak /peangdaap bang se ki bualna sangka na /vaakthathong na se Kop khat lian hi lel hi.Tuh ka ngaisut kik te ka room mawk kawl te ii zawnsakna/no mu na khawng hong lak ngawl het se a lamdang mama hi zaw ci phawk saan ingh.Ama te a nei bua bel zong ki bualna peangdaap/sangka na/om thathaong na ci se nei tek hamtang uh hi.

Khua sung se Bus saap tuh nei ngawl po ki vaak zo ngawl a tua hun lai Paya 35 tawh khua sung ki theng thei lai hi.Pyay 35 nei po leang khua sung ki pai a Pa Sing Za Ngo te Inn ki theng va ngiat hi.Nitak nai 9/10 bang lamseau a khuasung pan University dong ( tai 3 kiim) cia zong a nop daan a tuam khat ma hi.U Paubawk se a meal mama zong Mikang te bang lian ma hi thong tanah Saihkaa tama te na Tourist veo hong saksak a mangkam veo paupui thei peuma hi.Ko lah bus saap tuh nei zo ngawl a lamseau a Hostel dong a ki cia hi nginge zaw hi.

( Khua sung vaak ci te - ( night bazaar) Nitaak ziitaan taan vaak bangma lei zo ngawl –thuumouh tep kakawi –ci bang daan hi.Khat vevei Movie en thei..K1 taan pan pheak 5 taan dong om a a tam zaw K1.25 taan pan veo en /Movie hoi David Chaing ( Bantawng kaa- New One-Armed Swordsman) ki laklai bang Nai 6 ki lak tuh se sun nai 2 khawng tansii kul zo…Ni sa lei tanah puan sut saa tansii pai…U Paubawk bang khat vevei shoes tawh long pant tawh ki thawi thei lalai na K1.25 taan ki ngual se aanaa huai peuma saam na ve pau ngawl phun ngawl tansii lel ..nasia lua)

Koma teng ma ki thawl ka hi uh man ngual dang tam tawh ka ki he bua uh hi.Kawkam zong ka pau ngei sese bua uh hi.Kum 4 tontung Mandalay sangka khop uh sung a lamdang khat se U Paubawk( Sya Paubawk) ii Kawlkam pau mal sawm zong kuama na ka za ngei bua uh hi.
( Sai Htee Saing tawh zan khua teak Niangtui hawp a Cassette ngai a to khawp uh se kam khat zong ki paupui ngawl ci ve a takpi ziam le he saap bongh.)

Ni taak khua sung vaak ngawl ciang se Niangtui sai pai tuh ki hanciam hamtang hi.Tua hun lai Niangtui se Hai khat 25 pan 45 bang hi a Tettaa Sai ci bang om a niang phaan dei zazaa ki hawp thei tanah thuson khopna mun pi bel khat hong suak hi.Kum 4 sung ka ki thawl uh se koma teng ka no lai pan kipan ka heak uh thu theampo/Innkuan sung thu/khua sung thu/Sizang sung ngaknu te thu namcin ma ka ki son siat zo hi.



NB: Tua hun lai Mandalay Sizang Sangpatang te Kipawlna( M S S K)nei a a haksa saseam ;Hostel fee/Tuition Fee pia pak zo ngawl te a tuh Fund ki nei hi.PHAIMIT ci Magazine zong ki vawt a ka ngaisut kik te ko mai Mandalay University a kaa U zaw te ii hanciam na te thupi mama sa saan kik ingh.

Thursday, April 7, 2011

1975 Kum Sizang Cimbeng Group te thu!

1975kum Sizang Cimbeng Group te thu!

UNO General Secretary a seam ngei a hi U Thant se 1974 kum November tha 25 ni USA a teena Inn ah hong nusia in a luanghawm Kawlngam a kipua hi.A luang huam vui na tuh kisai buai na University Sangpatang te le Kumpi kilaklaw nasia tatak hong piang in Kawlngam sung University /College theampo ki khak siat hi. U Thant ayiiaakheen ci in taangthu pi khat suak hi.

Tua hun laitak College kaa Sizang sangpatang se a khom khat ma ki om bilbel a ki buai thei mama hi.Nu le Pa sum nei hang a ki kaa hi zaw ngawl in pilna dei lei manpo ki kipan ka hi tek na tungtawn in tabang sang hong kikhak te koi bang sum thalaw thei tuh ziam ci se ki mut mawk law tek hi.

1974 November pan kikhak se Lungdamvawt/Kumthak zawk zong sang hon tuh peuma bangma thu le la a om ngawl te Tahan ah Thuklai pan Mang Pau ( Revenue Officer) –Theizang pan Ngo Thang ( Police Inspector) le Keima Tamdeang pan Ngo Cin Thawng kikum in Tamu pai a kulii puak tuh ka vaihawm uh hi.Lamsaap tuh zong nei ngawl ka hi uh man puu tawm in Tahan pan nasep nei ngawl a om ka U Cin Pum Tual ( nusiazo)na hong pawm in ka 4 Tamu Bus tawh ka kuan uh hi.

Tamu se India tawh ngamngi khua ci ih heaktek bangma sum vawt na nanaam /kawlngam pan neak thei tatuam/Kawlngam van piang namcin ma ki pua to a,India saang pan zatui zaha/Mawtaw van tatuam/Khauthuk /Hangkee pan kipan van namkim ma ki puasuk hi.Tua hun lai se Ne Win ii socialism economic system a ki zaak laitak ahi bangma ngamdang van peuma se smuggling/maungkhuu van suak siat a Kawlngam pan puak to van theampo zong vankham hi siat thong sawn hi.Naak hai vai hi ven..

Tamu le Kawlpi kilaklaw tai 80 kiim khawng bekma se Bus tawh sun khua teak ma ki pai zen thong hi.Tua hun lai Tamu khua a Sizang mi kumpi na seam Council Lai aat U Tual Do ( Limkhai) le Sang Lai aat U Kham Bawk (Kham Do Cin- Thuklai) te ni na om a Bo Taung ( Bo Thawng Za Cin Hau) na Inn khat nei hi.U Lian Do le U Kham Bawk se Bo Taung Inn saap in na na om a hi man ko zong tuak ma ka zuan phot uh hi.


Tamu ka thet uh te kuama ma na ko teng luilam kulii pua a kuan tuh hong muangmaw ngawl deap pang hi.A hi hang phatak ka ki son uh te Pumva pan khangno hon khat ma Kulii pua a om thu hong son hi.Tua te Group tawh ki pawl a kulii puak tuh ka thukim pai uh hi.

Tamu ka om sung thu le la/ki saap theampo a hong vanpui/hong ngimpui U Tual Do ( Nusiazo)le U Khambawk te lai tawh lungdam a ko ki nei khi hi.

Pumva pan Suapui teng se..

Ngin Khan Khai ( Kamsuanpa-USA)
Ngo Cin Dal ( Ngin Hen Cin pa)
Ngo Za Pum ( Pumva ma om)
Suan Hen Pau( Tedim Lothozum)
Thang Bawk( Ngalkaplui s/o Lam Zam)

Ko zong amate kung tentaan/ Lampi koi sung tawn a Palik/custom koi bah pial tuh/ bang hun Tamu pan kipan tuh ( a tamzaw Zingsang khuavaakma )/Lampi kamkhat zong pau ngawl tuh/ Palik te om le koi bang signal kilak tuh cite ka sin phot uh hi.Topa thupha ma hi vaak kuli puak tuh ni khat ni ni zawk po te ka kipan thei pai bilbel uh hi.

Tua hun lai se Cimbeng veo kawlngam saang pan a ki pua to hi.Cimbeng se a tawi tawh Tamu pan lei in Moreh ah pua to a Kg tawh ki zuak a hi hi.Ko group teng na sia Cimbeng ngawl po van dang mama ka pua nuam bua uh hi.Banghang ziam ci le Tamu pan ka lei na zaa ma Moreh a ka zuak kik uh se khauh /puak khat te Kawlsum 50 pan Za khat bang veo ka meet thei uh hi.Ni sim nga tuh le ol ngawl thong hi.

Ka tepte khat se a tam bel ka nga uh se zingkhat 109 Kyat tek ka hawm uh ni hi a tu hun khawng hi le a thein (K 100,00) ma tawh kikim ngawl tuh zia maw..

Ni tak Kawl pan Bus hong theng te Cimbeng pua le pua ngawl pang..Nga zaza tan pai..
Ni taak van puak tuh teng vawt khol linlian sa lum..Zingsang nai 3 kiim kuama vaak nawn bua vaak ei ci te kuama phaw ngawl tuh eima van tek ki suan se Tamu saang zuan a ki zui sa a ki pai a hi hi.

Tamu le Moreh kilaklaw ngamngi lui veo thet ciang se suakta ki sa in ki lungdam mama hi.Tua lui se phalbi lai hi sii tanah vot thei vakoeu pauma laideap hi. Lui vui a tawl nga se ka cimbeng puak uhle tuak sen te a ki bang ziam ci se thupi mama khat hi a tuak pan a tawi ki khang sak a hi hi.Tamu pan ka puak uh tawi 20 bang a hi le Sen tawi 2 bang ka belaap uh te tawi 22 bang pha pai hi.

Tamu pan lei na za tawh Moreh ah ki zuak ka saap koi bah meet thei ci se lungman om nawn saam liang bua le kilawm maw?

NB: Tamu ah tha 2 sung dektak taam a kulii pua a ka om uh se za nga kiim tek khawng tawh cia thei a kum lang sangka na tuh sik siat pai hi.

March tha te laisim/Sangka zong om papeu ngawl se eima teen na tek Myonee ( Ko bang Tedim) ah Lai hong phiisak a ki ong tek vazai leihi.

Wednesday, March 16, 2011

Aizawl -Tamdeang- Aizawl in 1981 December!!

Aizawl -Tamdeang- Aizawl in 1981 December!!1981 kum November tha bo kuan ni khat ka sangsia sepna khua Aizawl pan tai 10 khawng a khua la a hi Muallungthu khua, ka Inn saap na inn mai ka to laitak Mirozam Education Dept Jeep khat tawlnga a, Sang sit tuh po pai ahi tam maw ci ka del le Prof.Siamkima Khawlhring le a zi F.Rengchhawni le a tanu Zonthansangi te na hi a, Kei zong lungdam peuma a muak a ka nukset le mawtaw tung pan zong tuak ngawl lai in Pu Siamkima na tu nai US ah na U Vum Son kungpan bang thu na za ziam ci hong dong vetvot se lamdang ka sa mama hi.Kei zong tunai bangma za bua siing nge ,zak nei zaw ni ziam ci ka dok kik le za lalawm khi hi hiak en ka ve le hong ci a a Jeep back seat a to ka U Vum Son hong lak ciang koma Unau zong ki paupui thei pak ngawl liang thong sawn khu hi.

Prof.Siamkim a sia USA, Illinios State University pan lai ( literliture) lamsang tawh kisai MA nga khat hi a, tasia laitak Mizoram Education Dept ah Deputy Director a sep lai tak hi. Ama tungtawn ma in kei zong Mirozam, Falkawn High School ah sangsia seam thei ka hi hi.Prof Siamkima le ka U Vum Son se a meal uh ki mu ngei ngawl a hi hang thu le la tawh na ki zom mama uh hi.

Dam hi ziam bang vai cit eng ma ka ki dok zawk uh te Zo taangthu bu khat a vawt nop thu ma kikum pai in Kawlngam sung pai thei na ta ciang pai tuh daan ka kikum uh hi.Ka sang uh se December kipat khak tuh a hi man sangkha tuh ngak kawm in nipi khat sung Aizawl, Circuit House ah zin tung sak hi.

( A tatak se illegal a Mizoram hong pai a hi hang tua laitak Aizawl District Council se Pu Siamkima ih ngualtam mama C.Lathlamuana a hi huhau in officiallly in VIP treatment nga a hi hi.)

Aizawl a om sung in Kawlngam pan a pai lawm le ngual pawl khat tawh zong ki mu in tate tung tawn zong Kawl kumpi sang te nah hong phawk man hi.

Sang kikhak po Demcember Nipi masa bel sung ma in Aizawl pan ka Unau ma in Champhai( Tonsim) ah Inn sang cia tuh in Mizoram Transport Bus tawh ka cia to uh hi.A lamdang khat se tua Bus tung ah No Than Kap zong Aizawl ah College kaa Falam a cia tu sia tawh ka ton tha luilam a Falam dong ma ka tonsuak luilam uh hi.( No Than Kap se tua zawk Kum 10 te CNF te President suak hi. Tu( 2010) laleau te Sagiang Division pan Chin Affair Minister nga laleau hi.)

Champhai pan peangma tawh in Falam/Rih sang tawn tuh in ka pai uh a Rih Khuadar ah ni khat le zan khat Mawtaw ngak in ka taam uh hi.Ka taam uh sung zong Rih aom ngalkap te zong tawh ki mu in thuson ka hi uh hang hong tel ngawl bilbel a nuamtak ma Falam zan nai sawm khawng ka theng uh hi.

Falam se ka nolai uh a ka om na hi tanah bangma haksatna om ngawl in tua laitak Bank Manager a seam Pu Khup Pum ( U Kyaw Kyaw) inn ka theng thei uh hi.Ama te Innkuan zong thitha mu bang phetma hong hi a koma pusua kul vet ngawl in Tedim sang cia natuh teng hong vaihawm sak pai hi.Tedim Zato mawtaw cina pua in Falam zato hong pai luilam a, tua laitak Falam Zato a seam Dr. Kam Za Dal nah son sak in nitak sang in Falam pan ka din uh sia Sozaang/Sapan nitak nai 8 khawng theng se tuak ah ka ngiak uh hi.

Tedim Zato mawtaw hawl pa sia se Dolluang ah sang hong kaa ngei khat na hi luilam a tua nai mama ka tupa uh Syapi Lian Pau ii Heilei pan hong nusiat thu khawng lampi hong son a lamdang ka sak mama uh hang ka kamkum ngam bua het uh hi.

Zingsang khua vak te Aakluai zuan in Jeep khat luai laleau se Akluai a tuak, tuak pan Akluai pan ka unau ka van uh teng ma pua a lamban ka zawt uh le mualtung lian a Thuklai pan Tedim pai tuh hong kaato Pu Hang Ko Zam ( Ex Chairman-Tedim Council) tawh ka ki si lian luilam uh hi. Ama zong koma pian na pu hi a hong it mama le ka nasep khawng tuh thingim pui mama khat a hi na tawh bang naseam ci le ka U Son ma dok phit hong nei luilam hi.Tasia laitak ka U zong om nginge se tel vet ngawl luilam hi.Kei zong ka zo na tuh he ngawl in ..ka U kawk vacin se ama zong tawh khu ve..ka ci le thi le hiing ki mu bang phet ma hi ungh.
Tua ni Lophei ka Pano Vum Zam te kung cidam ka theng uh hi.Lophei a om khansuang te a hi zong ciamte thudok thei tengma dong in mealheak u le nau te tawh hun ka zang uh hi.

Zan khat ngiak in Tamdeang ka zuan uh le ka khua veang Tuivial aka thet uh te toi va ngau a Inn khat a tum a ka tawlngak uh le U Son no lai koma inn thing tuh a hong aat sak Pasal ( amin ka he nawn bua ih) na hi luilam hi. Ko zong Tamdeang te ka hi uh le Khua cia tuh ka ci uh le ka Nu le Pa min khawng hong dongh a U Son na.. tua le kua hi tuh nong um ziam a ci le…No khangno te se he baan nawn ngawl a Vum Son te Suak Kang te se he ingh ci vangi deap hi.

Muanmawk ngawl het tua laitak Dolluang a Heath Rural Centre a seam Pu Vum Ko Thang Tuivial cina vee sia tawh ka ki sii tha laleau uh hi.Ama zong lamdang sa sii lau sii ziam maw hong nukset zawk te nusia vingveng se komai cia san pai hi.Ka ngaisut kik tea ma kumpi naseam khat a tuh se a lauhuai mama thu ma na hi nginge thong hi.Ama na le tel pai vanglak hi.

Tamdeang a om a nungta lai ka suapui te uh teng ka Ni te teng tawh ni khat bup diipdeap ka U Cin Za Dal na a khui khawi lai kht ngaw a ankuang um na hun ka zang uh hi. A zing te Tahan zuan tuh Tuitawng lam zui in Zozaang /Pyidawtha sang ka tawn uh hi. Kawlpi pan Lophei Pa Zam Vum Zam mawtaw tawh hong muak, Pa Hang Za Nang ( State Timber Corp-Manager-Kawlpi)le U Cin Za Kap ( Pastor-Suangdaw Tuiphum Pawlpi) tawh Zozaang khuasung ah ki mu in Tahan ka zuan uh hi.Tahan Pa Thang Ngo Inn ah zan khat taam in meal heak u le nau te tawh hun ka zang thei uh hi.

A zingciang Pa Zam mawtaw tawh ma in Pa Nang ,Pa Zam, U Kaap , U Cing Zam..naute Haukawi..Cing Do Neam tawh Falam ka zuan uh hi.Lumbang ka thet uh te nitak an ne sa Falam theng nuam ka hi man ka ansai khat ka tawlngak uh le Falam saang pan tua hun laitak Chin Tamah Chairman a seam Lt.Col Thian Ko Khai hong suak vetvot luilam hi.Ka U zong ama a mu po te Kelki pan khua ki daaksak a keima hong paupui sak hi. Pu Khai na se kuate hi liapluap ziam ci kamkhat bekma dong bilbel hi.A hang se Thai ngamngi a Pa Pauno (Thang Za Pau s/o Pu Thian Ko Khai) vai tawh kisai a dok thak tuh patau mama a hi hun lam hong nungson kik hi.

Tuak pan ka kipat kik uh se nitak in Forest Dept Quest House ah Pa Nang maitang tawh ma ka ngiak thei uh hi.Zingsang khuavaak ma Falam pan ding kik se Tuibual Palik gate ka thet uh te tuak a Duty te khat se ni dang U Son Falam a om lai a heak ngei khat na hi lalai a patau huai dektak hi.Palik na pa le muangmaw ngawl sii hi tuh ve tel ngawl zaw bek a U Son na se a min dong tak he vaset lalai hi. Tuak pah nawngkai na om ngawl ding kik se Rih nitak saang pian in ka theng uh hi.

Rih pan se ngamngi dong mawtaw tawh ki pai thei nawn ngawl tuh ahi man Sun an ne a te kikhen tuh ci ka ki thawi laitak Rih Camp pan ngalkap te nah hong del se Camp ah hong pai sak hi.
Koma zong om muang mama hi kasaap tabang thu om vat te mawtaw tung ma kaa siat ka kisak uh le U Son ama na bu man luilam hi.Ngalkap camp ka thet uh te a a Bupa se Pa Nang tawh Kawlpi khawng a ki mumu khat na hi luilam a bangma nawngkai ci thada hong thuum bawl bilbel vanglak hi.

Ngalkaap len pan Rih ma tuaksuk kik se an po nee tawl khat ka om zawk uh te peang a Tonsim del nuam lai ka hi uh man kikhen bawl in kei, U Kap le Hau kawi tawh ka 4 un tiau lui kantan in Champhai peang tawh ka zuan to uh hi.Zo khuathar ka thet uh te khuazing tanah tuak ah ka ngia uh le MNF te zong duty na om a Keima Mizoram sangsia ka sepna ka kison te bangma nawngkai na ka nei bua uh hi.Tuak pan Champhai ah Muallungthu a sangsia sep pui khat te kung zan khat ngiak in Mizoram State Bus tawh ma Aizawl ci dam ka theng kik uh hi.

Aizawl ah Nipi ni sung bangma taam in thudok thei theampo ma tawh ka kimu uh hi.Kawlngam MP lui Pu Hrangnawl ( Halka) a hi zong Dr.Sangkung ( Halka) te a hi zong kawlngam mi tam tawh zong interview nei thei hi. Pu Hrangnawl tung pan Zo taangthu tam mama nga hi.Mizoram sang pan zong R.Vanlawma , Pu C.Chhawngkunga( Minister-Mizoram State) te a hi zong taangthu he zawhiat tam tawh ki mu in interview nei thei hi.Kei kihel ngawl a a vaana zong mun tam ma om tu um ingh.

Lungdam vawt sung a lawmpa Pu Siamkima nah a vok khawi lai tuk luk khawng pha khat ngaw a 1982 kumthak ni in Aizawl pan Silchar, Delhi zuan in cia kik hi.

U Son ih cia thu se a pusua zawk ciang thukan te in phawk in hong nung del kik se meal heak u le nau tam ma MI te in thu dong kik niknek hi.Hong cia sung a buaipui bel a hi Pa Hang Za Nang se Kumpi te nah warning piaksak a koma U Kap, Hau Kawi le Keima Immigration Act tawh in taza hong suai a ni khat thong degree hong piak tawh a ka man thei lei uh hi.( Kumpi naseam khat hile ung ka nasep ka taan tuh uh hi.)

ngocinthawng

( Thu leang kison pawlkhat…MI te kung se Pa Nang a nasep pui a haza khat nah khia ah tasia hang tu za thu nawngkai om ki ci…i..ta sia lai tak se Pa Nang ama Chin State ah Council Member tuh khawng ki nominate tuh thu om a tasia hang kikhia hi tuak a ci zong om…..thong le kuama ki taak liang ngawl a hi hang thu dok tam ma ma..Keima ma zong US a pusua tuh dongh ma hong ki en cik daan hi..a ,hong zon saan pi sung se Mizoram ka om sung hi nah mu zo ngawl daan hi.)

Friday, March 11, 2011

VUM SON LA

Songs composed by Pu Vumson Suantak

(a) Mim bang pian na, sen pu von aw, zai tha hiambang, hat ve cia.

My grand father, my source of life, you are strong asa sharp weapon

(b) Za taang khuale, sawm sial khawi thiam, meal bangpaw hau, ka na cia.

You have founded our village, you have successfullybreed mythuns, and you are a rich man
2.
(a)Ciin ngeal tha kiak, ki zom ta e, sen pu von le,zua ngeal thin lai, liap hi e.

Dead had come in succession to my brothers, Griefoverwhelmed my parents and their parents

(b) Sen pu von le, tun le zua in, thian mang lim sawl,bang beal e.

My grand parents and my parents sought the shadow of God
3.
(a)Thei bang sen na, thian mang ih beal, tuan pu pakhan, ning ngual beal na, meal ma'ng nge.

Because we worshipped God, I do not learn ourtradition

(b) Ning beal ngual na, meal ma ing nge, zaih laa kaizia, meal ma'ng nge

Lack in knowledge of culture, I lack how to sing andcompose our songs
4.
(a)I pian puan bang, thak leang ci'ng nge, piandang phei phung, len zang no taw, tuai mang in zal, nan nei e.

Suggesting change of our life style, it caused thedeath of my brother through the invention vehicle byother people

(b) Tuai mang in zal, na in nei e, tuai lian nu hul, nahi e.

It caused the death of my brother, it maimed my sister
5.
(a)Tun le zua in, ma ciang suan a, thei lo thiamthil, phak sap a, va zil ing nge.

My parents supported me, I went far to learn newthings

(b) Tai nga ka law, se sum ka lam, tun le zua taw, laikuang um meal, in ma'ng nge.

I miss sharing and consume together with my parentswhat I earned
6.
(a) Tha kia ta le, tun le ka zua, thin lai ngu ling,bang do e.

The demise of my parents hurts as if a thorn is buriedin my heart (liver)

(b) Tun awng ma bang, na pat sa, tul dawn no taw, zaangsa se sum, neal bang hau na,lawm sang nge.

Oh my mother you have started to grow trees, this gaveus our wealth and happiness
7.
(a)Nam ci pian ngui, na zua mang awng, zua mangawng e, von in dawn ngia, bang zom nge

Oh my father you have begun to research on ourhistory, I continued your work

(b) Khua mual lum suang, kong phuu luang ze, zua minthei bang, kong law na hi e

It replace putting a memorial stone for you, It isyour name sake
8.
(a) Mim bang pian na, sen pu von te, phai mit thimkhua, zing bang ze.

The sight of my people still in darkness

(b) Kaangtui lun ta, thiam thil sin pui, ka zaa dingmi, om lo ze

But I never was afraid to challenge the white man
9.
(a) Se sen ang kawi, kang tui ta toh, ngual toh lema, zawng ing nge

I took a shared my life with harmoniously with whitepeople

(b) Ngual lai len pui, in nei ing nge, tanh bang kimpui, te bang ze.

I have them as friends, they are no different from us
10.
(a)Se sial ing nge, ngam kuam thuk pan, sim zinzan khua, bang hak nge.

I spent sleepless night thinking in distant land

(b) Zangsi ta sen, ang kawi hi leng, phung toh lemh a,zawng tu ze.

If had I married a Sizang I would have done betterwith my kind
11.
(a)Pai va law na, kuam in thuk e, kha no sum neak,in nei nge.

I earn my living in a far distant land

(b) Vang khua lai a, mim phung te toh, ho lung kum na,lai kuang um, ngai na veang nge.

I miss dining together with my kind and relatives
12.
(a) Phei tui mim phung, zua ngeal hawm tel, pu von
al bang, hong ta cia.

Among parents siblings and my grand parents relativesI received niceties

(b) Thei sen ni nu, ngeal cing te in, sung neak hawmtel, hong khen cia.

You have given me gifts of delites
13.
(a) Sim lei kuam zai, khaih mu bang leang, kang tui
ta'n mang, bang bawm me

Kaang tui ta'n mang bang bawm e, tong dot zua pa, innei e
A naw:(Fast*)

(a)Khup ing nge e, khup ing nge e, tang ka tam ngual khuping nge

(b)Tang ka tam ngual, khup ing nge e, kaang tui von tawi,khup ing nge

Overwhelmed, overwhelmed, my friends and childhoodpals have I overwhelmed*And the decendants of the white men have I alsooverwhelmed *

A thip na:
Epilogue*
1.
(a)Hei na tum dang , ngam kuam thuk, Zo ngam zang panMim bang pian na, ih vang khua ma, ngai veang nge

From a far away land where I am now living*Oh! How I long to see my native Zoland [ZORAM] *

(b)Mim bang pian na, ih vang khua ma,ngai veang ngeLai kuang um pui, von le tuai ma, ngai veang nge

Oh! How I long to see my beloved native land *Oh! How I long to see my relatives with whom I sharedmeals and dined together*
2.
(a)Al bang mangh vaak nong ci ziam, cin le tuai awngKa thin thu sia, kheap tang bang, zau nuam veang nge.

(b)Ka thin thu leh, kheap tang bang, zau nuam veang nge,Sim lei thin thu tai nga se pui thei nuam veang nge.

Oh My brethrens! Do you believe I am becoming one ofthe lost sons of our Fatherland?*Oh! how much I long to spread my thinkings and desires’yond the horizons.*

Thursday, March 10, 2011

Dream come true-Praise the Lord!







Tuun le Zua tawh ma a nuam hi ei!

1962?? khawng hi tuh um ingh.Nu le Pa tawh Unau teng kim a hi bang hun se ki nga kik nawn ngawl thong tuh hi.

Kum sawm ma pha zo thong ei!


2000 lai Zo Minam Ni a koma a om thei babang Zo laap ka laap na uh hi a Lunglen huai mama.Keima Khuang Pu-Cing Thian( Abel nu) Zotaang Pu ( Thang Lian Pau) te Nupa-Khawm Pau-Nukok -Dalsan te Nupa-Papi( Vum Son) le Vunglek .